ABD Kongresi’nde görüşülen yeni savunma bütçesi tasarısı, F-35 savaş uçaklarının yerini alması planlanan yeni nesil F-47 programı için milyarlarca dolarlık bir kaynağı gündeme taşıdı. Ancak hâlihazırda kullanımda olan F-35’lerin performansı ve maliyeti, bu yeni yatırımı sorgulatan önemli tartışmaları da beraberinde getiriyor.
F-35 Lightning II, şimdiye kadar ABD Savunma Bakanlığı’nın en pahalı savunma projesi olarak öne çıkıyor. Ancak Nisan 2024’te yayımlanan ABD Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi (GAO) raporuna göre, bu yüksek maliyete rağmen program ciddi verimlilik ve güvenilirlik sorunları yaşıyor. Raporda, F-35’in beklenen uçuş sürelerine ulaşamadığı ve bakım masraflarının hızla arttığı vurgulandı. ABD ordusunun 2088 yılına kadar F-35’leri kullanmayı planladığı, bu süreçte edinim ve bakım maliyetlerinin toplamda 2 trilyon doları aşmasının beklendiği de raporda yer aldı.
GAO verileri, F-35’in teknik hedeflerinin bir kısmına ulaştığını gösterse de, uçağın savaş hazırlığı seviyesi birçok noktada sınıfta kalıyor. Uçuş süresinin azaltılması, bazı mali hedeflerin tutturulmasına katkı sağlasa da, bu durum operasyonel kapasite açısından ciddi bir handikap olarak değerlendiriliyor.
2026 bütçe tasarısına göre, F-35 programına 8,5 milyar dolar, modernizasyon faaliyetlerine 2,2 milyar dolar ve F-47 geliştirme çalışmalarına 3,2 milyar dolar ayrılması planlanıyor. Ancak Kongre Bütçe Ofisi’nin (CBO) yayımladığı son rapor, F-35’in yalnızca kötü yaşlanmakla kalmadığını, aynı zamanda yerini alması gereken uçaklara kıyasla belirgin bir üstünlük sağlayamadığını ortaya koydu. Raporda, “F-35’lerin savaş hazırlık oranları, aynı yaş grubundaki diğer uçaklara göre daha düşük, bazı durumlarda ise ciddi farklarla daha geride” ifadelerine yer verildi.
F-35’e yönelik eleştiriler yalnızca resmi kurumlarla sınırlı değil. Elon Musk, uçağı “her alanda ortalama, pahalı ve verimsiz bir sistem” olarak nitelendirirken, bazı analistler de F-35 programını “askeri tarihinin en başarısız yatırımlarından biri” olarak tanımlıyor.
Buna karşın eski Başkan Donald Trump, F-35’i savunmaya devam ediyor. Trump, bu uçağı “dünyanın en iyi savaş makinesi” olarak tanımlarken, halefi olacak F-47’nin geliştirme sürecinin Mart 2025’te başlayacağını ve 2029 yılı başında görevde olacağını duyurdu.
