Polonyalı araştırmacılar, Baltık Denizi bölgesini etkileyen sürekli GPS bozulmalarının kaynağını tespit etmeye yaklaşıyor. Bu müdahalelerin, Ukrayna savaşının başlamasından bu yana Rus askeri birlikleri tarafından kasıtlı olarak yürütüldüğü düşünülüyor.
Rusya’nın Şubat 2022’de başlattığı geniş çaplı işgalinden bu yana, Kuzeydoğu Avrupa genelinde hava ve deniz ulaşımı Küresel Navigasyon Uydu Sistemi (GNSS) bozulmalarıyla karşı karşıya. Havayolları, sık sık uçuş rotalarının değiştiğini, bazı uçakların yönünü kaybettiğini ve hatta sefer iptalleri yaşandığını bildirdi. Ticari gemiler de benzer şekilde rotadan saptıklarını rapor etti; bu durum, yük yollarını ve kıyı seyrüseferini tehlikeye atıyor.
Polonya’daki akademik araştırmalara göre, bu bozulmalar iki tür müdahaleden kaynaklanıyor: sinyal bozma (jamming) – uydudan gelen sinyallerin engellenmesi – ve yanıltma (spoofing) – konum verilerinin manipüle edilerek GPS sistemlerinin aldatılması. Gdynia Denizcilik Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan seyrüsefer uzmanı Dr. Jaroslaw Cydejko, “2025 yılında bu müdahalelerin ağırlıklı olarak sinyal bozma yerine yanıltma biçimine dönüştüğünü gözlemledik,” dedi.
Müdahaleler, özellikle Gdańsk’tan Finlandiya Körfezi’ne uzanan önemli hava ve deniz güzergahlarında yoğunlaşıyor. Estonya ve Finlandiya’daki bazı havalimanları bu nedenle geçici olarak operasyonlarını durdurmak zorunda kaldı. GPS sistemleri navigasyon için vazgeçilmez hale gelmiş olsa da, Cydejko artık bu teknolojinin güvenilirliğinin sorgulanması gerektiğini belirtiyor. “Denizciler uydu kılavuzu olmadan seyrüsefer yapabilecek şekilde eğitilir, ancak GNSS’e olan bağımlılık artık çok derin,” dedi.
Uluslararası endişeler giderek artıyor. Mart ayında Polonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, Ukrayna ve Baltık ülkeleri dahil sekiz ülke Birleşmiş Milletler’e resmi şikayette bulundu. Konu şu anda Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) ve Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) gibi küresel düzenleyici kuruluşlar tarafından inceleniyor.
Moskova henüz resmi bir açıklama yapmasa da, istihbarat ve açık kaynak veriler, GPS sinyallerini bozan yayınların iki ana noktadan geldiğini gösteriyor: Polonya ve Litvanya arasında kalan Rusya’nın askeri bölgesi Kaliningrad ile St. Petersburg çevresi. Bu bölgelerin her ikisi de elektronik harp birimlerinin yoğun olarak konuşlandığı alanlar olarak biliniyor.
Cydejko ve ekibi, bu sinyalleri dikkatle takip ediyor ve son dönemdeki araştırmalarını Baltık Denizi üzerindeki elektronik yayınların analizine odaklamış durumda. “Gözlemlediğimiz şey tekil bir olay değil,” diyen Cydejko, “Bu, kasıtlı bir stratejiyi yansıtan sürekli ve hedeflenmiş bir müdahale modeli.”
Elektronik harbin modern çatışmalarda giderek merkezi bir rol oynadığı günümüzde, Baltık’taki GNSS karartmaları da daha geniş kapsamlı bir bilgi ve altyapı savaşının yalnızca bir cephesi olabilir.
