Filipinler’in Münhasır Ekonomik Bölgesi (EEZ), Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS) uyarınca kıyı hatlarından 200 deniz mili uzaklığa kadar uzanıyor. Bu bölgede Filipinler, deniz ve deniz yatağı kaynaklarını işletme ve yönetme haklarına sahip olup bilimsel araştırma, çevre koruma ve ekonomik faaliyetlerde de yetkilidir. Güney Çin Denizi’ndeki tartışmalı alanlarla örtüşen bu bölge, Çin’in sahil güvenlik ve deniz milislerinin sık sık müdahalesine maruz kalıyor ve bölgeyi stratejik bir gerilim noktası haline getiriyor.
Ortaya konan son Çok Taraflı Deniz Tatbikatı (MCA) sırasında üç ülke de önemli deniz ve hava unsurlarıyla katılım sağladı. Japonya, amfibi çıkarma ve insani yardım kapasitesine sahip Ōsumi sınıfı tank çıkarma gemisi JS Ōsumi’yi (LST-4001) görevlendirirken; Filipinler donanması BRP Jose Rizal (FF-150) firkateynini AW-109 denizaltı karşıtı helikopter, C-208B deniz devriye uçağı ve dört FA-50 hafif savaş uçağıyla destekledi. ABD donanması ise Arleigh Burke sınıfı muhrip USS John Finn (DDG-113) ve P-8A Poseidon deniz devriye uçağı ile iki MH-60R Seahawk helikopterini konuşlandırdı.
Tatbikat kapsamında birimler koordineli bölük taktikleri, temas raporlaması, helikopter inişleri, gözetim görevleri ve iletişim tatbikatları gerçekleştirdi. Öne çıkan olaylardan biri, BRP Jose Rizal’in Filipin EEZ’si içinde, Capones Adası’nın 35 deniz mili güneybatısında bulunan Çin PLA Donanması Type 054A firkateyni (551 borda numarası) ile yaptığı radyo teması oldu. Çin gemisi, varlığını egemenlik ve hukuki hak gerekçesiyle savunsa da tatbikata müdahale etmedi.
Bu tatbikat, üç müttefik arasındaki on yılı aşkın gelişen iş birliğini pekiştirirken, ortak doktrin ve taktiklerin gerçek operasyonel koşullar altında uygulanmasını sağladı. Ayrıca tatbikat, serbest seyir ve uluslararası sularda hukuka dayalı faaliyet prensiplerinin uygulanmasının görünür bir örneğini temsil ediyor.
Filipinler Savunma yetkililerine göre, bu 11. çok taraflı deniz tatbikatı olmasına rağmen, katılımcı güçlerin gerçek zamanlı yabancı gemi etkileşiminde bulunduğu ve hava-deniz entegrasyonunun en yüksek seviyede olduğu ilk tatbikat oldu. Filipinler Donanması Tümamiral Alfonso Torres, tatbikatların “artık sadece eğitim değil, egemen haklarımızı koruma görevimizle uyumlu caydırıcılık duruşları geliştirme süreci” olduğunu belirtti.
Tatbikat, Filipinler’in deniz bölgeleri haklarını uluslararası hukuk çerçevesinde resmileştiren 12064 sayılı Deniz Bölgesi Yasası’nın kabulünden kısa süre sonra gerçekleştirildi. Çin, 2016 Tahkim Mahkemesi kararını reddediyor ve Filipinler’in bu tür devriyelerine “ciddi sonuçlar” uyarısı yapıyor. Buna rağmen tatbikat sırasında Çin gemilerinin müdahale etmemesi, her iki tarafın da operasyonel eşiklerini yeniden değerlendirdiğini gösteriyor.
ABD 7. Filosu’nun önderliğinde yürütülen bu tatbikat, Filipinler, Japonya ve ABD arasındaki iş birliğinin ve deniz caydırıcılığının simgesi olarak öne çıkıyor. Tatbikat, teknik ve taktik uygulamaların ötesinde, egemen hakların korunması ve bölgedeki stratejik mesajların iletilmesi açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
