Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı, uçak gemilerinden bağımsız olarak kalkış ve iniş yapabilen otonom sabit kanatlı hava araçları geliştirmek amacıyla Project VANQUISH adlı yeni bir program başlattı. Bu adım, ülkenin yapay zekâ destekli deniz havacılığına yöneliminde önemli bir kilometre taşı olarak değerlendiriliyor.
Bakanlık, 3 Ekim 2025’te yayımladığı bilgi talebi (RFI) ile Fixed-Wing Short Take-Off and Landing (STOL) Autonomous Collaborative Platform tasarımına yönelik endüstriyel teklifleri toplamaya başladı. Yeni sistemin, Queen Elizabeth sınıfı uçak gemilerinden katapult veya durdurucu halat gerektirmeden operasyon yapması hedefleniyor. İlk deniz testinin 2026 sonuna kadar gerçekleştirilmesi planlanıyor.
VANQUISH, Kraliyet Donanması’nın gelecekteki “hibrit hava filosu” konseptinin ilk somut adımı olacak. Proje kapsamında geliştirilecek jet motorlu, yüksek subsonik hızlara ulaşabilen insansız hava araçlarının keşif, gözetleme, taarruz ve hava yakıt ikmali görevlerini yerine getirmesi planlanıyor.
Programın “attritable” yani maliyet açısından kayıpların tolere edilebileceği sınıfta tanımlanması dikkat çekiyor. Bu sayede platformlar, pilot riski olmadan yüksek tehdit ortamlarında görev yapabilecek harcanabilir kuvvet çarpanları olarak tasarlanıyor. VANQUISH sistemleri, F-35B Lightning II ve diğer gemi konuşlu unsurların menzilini ve etkinliğini artıracak.
Proje, Maritime Aviation Transformation (MATX) girişimiyle uyumlu biçimde yürütülüyor ve hem Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) hem de Kraliyet Donanması için geliştirilen otonom iş birliği platformlarının deniz uyarlamasını temsil ediyor. RAF’ın Loyal Wingman projesi hava operasyonlarına odaklanırken, VANQUISH deniz koşullarında kalkış-iniş, güverte alanı ve deniz durumu gibi karmaşık faktörleri ele alıyor.
RFI şartlarına göre geliştirilecek hava aracının, Queen Elizabeth sınıfı gemilerden tamamen otonom olarak kalkış-iniş yapabilmesi, jet türbin motoruyla yüksek subsonik hızlarda uçabilmesi ve anlamlı bir yük kapasitesine sahip olması gerekiyor. Sistem; otonom navigasyon, gemiyle göreli iniş kılavuzu ve mürettebatlı uçaklarla eş zamanlı görev paylaşımı sağlayacak gelişmiş yazılım mimarilerini içerecek.
Tasarım sürecinde üreticilere geniş hareket alanı tanınıyor; tilt-wing, katlanabilir kanat ya da hibrit tahrik gibi farklı konseptler kabul edilebilecek. Amaç, en yüksek verimlilik ve gemi uyumluluğunu sağlayacak yaratıcı çözümleri ortaya çıkarmak.
Proje, 2023 yılında HMS Prince of Wales gemisinde General Atomics Mojave İHA’sı ile yapılan başarılı STOL denemelerinden elde edilen deneyimleri temel alıyor. Bu test, katapultsuz bir uçak gemisinden sabit kanatlı İHA operasyonunun mümkün olduğunu göstermişti. VANQUISH, bu teknolojiyi jet motorlu ve daha gelişmiş bir platform seviyesine taşımayı hedefliyor.
Sanayi açısından bakıldığında, Project VANQUISH; otonomi yazılımları, kompozit yapı teknolojileri ve uçuş kontrol sistemlerinde uzman İngiliz savunma sanayii için büyük bir fırsat anlamına geliyor. Savunma Bakanlığı, potansiyel ana yüklenicileri belirlemek ve endüstriyel kapasiteyi ölçmek amacıyla bu süreci yürütüyor.
Uzun vadede, projenin 2030’lu yılların başında operasyonel hale gelmesi ve hem RAF hem de Kraliyet Donanması tarafından kullanılacak ortak bir otonomi mimarisine katkı sunması bekleniyor. Başarılı olması durumunda, VANQUISH Birleşik Krallık’ın uçak gemisi hava gücünü dönüştürerek, insanlı ve insansız sistemlerin entegre çalıştığı hibrit hava filosu dönemini başlatacak.
