Avrupa Birliği’nin (AB) savunma sanayisini güçlendirmeye yönelik hazırladığı 1,5 milyar avroluk Avrupa Savunma Sanayi Programı (EDIP), Avrupa Parlamentosu’nun (AP) Genel Kurul oturumunda yoğun tartışmalara yol açtı. Strazburg’daki oturumda programın hem Avrupa’nın savunma hazırlıkları hem de politik dengeler üzerindeki etkileri gündemin merkezine oturdu.
AB Komisyonu’nun savunmadan sorumlu üyesi Andrius Kubilius, EDIP’in Avrupa savunma yapılanması için “öncü ve kritik” bir adım olduğunu belirterek programın ana hedefinin ortak tedarik süreçlerini güçlendirmek olduğunu vurguladı. Kubilius, üye ülkelerin savunma yatırımlarını uyumlu hale getirmesiyle hem maliyetlerin düşeceğini hem de üretim kapasitesinin daha planlı bir yapıya kavuşacağını söyledi.
Programın, projelerde en az yüzde 65 Avrupa menşeli bileşen zorunluluğu getirdiğini hatırlatan Kubilius, bunun AB’nin savunma alanında dışa bağımlılığını azaltmak için stratejik bir karar olduğunu ifade etti. Kubilius ayrıca, EDIP’in Ukrayna savunma sanayisiyle entegrasyonu da teşvik edeceğini, böylece iki taraf arasında kalıcı bir işbirliği zemini oluşacağını belirtti.
Eleştiriler: “Ulusal egemenlik zayıflıyor, sosyal kaynaklar eriyor”
Oturumda sağ ve sol gruplardan birçok vekil programın ulusal egemenliğe zarar verdiğini savunurken; bazı milletvekilleri de savunmaya ayrılan bütçenin sosyal politikalardan çalındığını iddia etti.
Eleştirilerin ardından Kubilius, güçlü bir savunma altyapısının Avrupa’nın jeopolitik gücünü artıracağını belirterek, “Savunma sanayisinde güçlü olursak hem endüstriyel hem stratejik anlamda daha az parçalanmış bir Avrupa yaratırız.” dedi.
Raportörlerden sert çıkışlar
EDIP’in AP Raportörlerinden Fransız milletvekili Raphael Glucksmann, aşırı sağ kanadın programı reddetmesini “Avrupa egemenliğiyle çelişen bir yaklaşım” olarak nitelendirdi. Glucksmann, sol gruplardaki bazı vekillerin de savunma karşıtı duruşlarının, Avrupa’yı dış güçlere bağımlı bir hale getirme riski taşıdığını ileri sürdü.
Diğer raportör olan François-Xavier Bellamy ise tartışmalara daha sert bir dille karşılık verdi. Savunma bütçesinin sosyal hizmetlerin önüne geçmemesi gerektiğini savunan vekillere seslenen Bellamy, “Ev inşa edebilirsiniz ancak ülkelerimiz savunmasız kalırsa o evler de güvende olmayacak.” ifadelerini kullandı. Avrupa’nın uzun yıllar savunma konusunda rehavete kapıldığını söyleyen Bellamy, kıtanın bu nedenle dış güçlere bağımlı hale geldiğini dile getirdi.
Avrupa’nın savunma doktrininde yeni dönem
1,5 milyar avroluk EDIP kapsamında AB, ortak silahlanma projelerine finansman sağlayacak, üretim kapasitesini artıracak ve kritik tedarik zincirlerinin güvenliğini güçlendirecek. Programın önemli bir ayağı da Ukrayna ile ortak sanayi projelerinin desteklenmesi olacak.
AB yetkililerine göre EDIP, Avrupa’nın stratejik özerklik hedefinde dönüm noktası niteliği taşırken; muhalif milletvekillerine göre program, kıtanın sosyal bütçesini savunma lehine yeniden şekillendirerek siyasi tartışmaları uzun süre gündemde tutacak gibi görünüyor.
