Türkiye’nin milli havacılık ekosisteminin sembol projelerinden biri olan HÜRJET, hem eğitim uçağı olarak hem de çok rollü hafif taarruz platformu olarak tasarlanmış ileri seviye bir jet uçağıdır. Türk Havacılık Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından geliştirilen HÜRJET, sahip olduğu teknolojiler, modüler yapı ve yüksek manevra kabiliyeti ile Türkiye’nin havacılık tarihinde kritik bir kilometre taşıdır.
HÜRJET Nedir?
HÜRJET, Türkiye’nin ilk milli jet eğitim uçağı olarak geliştirilmiştir. Temel amacı, pilotların F-16, KAAN gibi ileri seviye savaş uçaklarına geçişini kolaylaştırmaktır. Ayrıca hafif taarruz görevleri için farklı konfigürasyonlara sahip olacak şekilde tasarlanmıştır.
HÜRJET’in Teknik Özellikleri
• Genel Tasarım Özellikleri
- Tek motorlu süpersonik tasarım
- Gelişmiş aviyonik mimari
- Yüksek manevra kabiliyeti
- Düşük radar izi sağlayan optimize gövde yapısı
• Performans Verileri
- Azami hız: Mach 1+
- Menzil: 2.000+ km (konfigürasyona bağlı)
- Servis irtifası: 45.000 ft
- G yükü: +8 / -3
• Boyutlar
- Uzunluk: ~15 metre
- Kanat açıklığı: ~10 metre
- Yük kapasitesi: 3.000 kg’a kadar harici yük
HÜRJET’in Öne Çıkan Yetenekleri
Gelişmiş Eğitim Kabiliyeti
HÜRJET, pilot eğitiminde modern savaş uçaklarını simüle eden aviyonik sistemlere sahiptir. Böylece F-16 veya KAAN gibi uçaklara geçiş için kusursuz bir ara platform oluşturur.
Modüler Görev Yapısı
HÜRJET’in tasarımı, uçağın;
- Eğitim
- Hafif taarruz
- Yakın hava desteği
- Devriye
- Sınır güvenliği
gibi çeşitli görevleri üstlenebilmesine olanak tanır.
Yüksek Teknoloji Aviyonikler
- Çok fonksiyonlu geniş ekran kokpit
- Dijital uçuş kontrol sistemi
- Hava-hava ve hava-yer mühimmat entegrasyon altyapısı
HÜRJET’in Geliştirme Süreci
• Projenin Başlangıcı
TUSAŞ, jet eğitim uçağı ihtiyacına yönelik çalışmalarını 2017 yılında hızlandırdı. Prototip üretimi, entegrasyon ve yer testleri 2022–2023 döneminde tamamlandı.
• İlk Uçuş
HÜRJET, 25 Nisan 2023 tarihinde ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi ve Türkiye’nin jet uçak üretimindeki yeni dönemini resmen başlattı.
• Seri Üretim
TUSAŞ tarafından 2025–2026 döneminden itibaren HÜRJET’in seri üretimine başlanması planlanmaktadır.
HÜRJET’in Görevleri
1. Jet Eğitim Uçağı
HÜRJET’in ana görevi, savaş uçağı pilotlarının ileri aşama eğitimidir.
Uçuş karakteristikleri, modern aviyonikleri ve uçuş kontrol sistemleri ile üst sınıf uçakları gerçekçi biçimde simüle eder.
2. Hafif Taarruz Uçağı
Silahlı HÜRJET versiyonu, aşağıdaki görevlerde etkin rol oynayacaktır:
- Yakın hava desteği
- Terörle mücadele operasyonları
- Sınır güvenliği
- Hava-hava eğitim görevleri
- Hedef çekme operasyonları
HÜRJET Silah Sistemleri
• Hava-Hava Silahları
- Infrared güdümlü hava-hava füzeleri
- Eğitim mühimmatları
• Hava-Yer Silahları
- Güdümlü bombalar (HGK, LGK, Teber vb.)
- Roket ve mühimmat podları
- Lazer işaretleyici kapsüller
• Dahili Sistemler
- Gelişmiş görev bilgisayarı
- Elektronik harp altyapısı
- Veri link entegrasyonu
HÜRJET’in Uluslararası İlgisi
• İhracat Potansiyeli
HÜRJET, hafif taarruz ve eğitim uçağı kategorisinde dünya pazarında ciddi bir rakip olarak görülmeye başladı. Türk savunma ve havacılık sektörünün küresel alanda yükselen yıldızlarından biri haline gelen HÜRJET, uluslararası pazarda hem eğitim hem de hafif taarruz sınıfında dikkat çeken bir alternatif olarak görülüyor. Gerek uygun maliyetli yapısı, gerekse modern aviyonik mimarisi sayesinde çok sayıda ülkenin radarına girmiş durumda. 2024–2025 döneminde birçok ülkenin hava kuvvetleri yetkilileri HÜRJET için TUSAŞ tesislerini ziyaret ederek teknik incelemelerde bulundu.
İspanya, Afrika ülkeleri, Asya’daki bazı ülkeler ve NATO içindeki çeşitli müttefikler HÜRJET ile ilgili yoğun ilgi göstermektedir.
• Avrupa’da HÜRJET Talebi
Özellikle İspanya, HÜRJET’e en somut ilgi gösteren ülkelerin başında geliyor. İspanyol Hava Kuvvetleri’nin F-5 uçaklarını emekliye ayırma sürecinde modern bir jet eğitim uçağı arayışına girmesi, HÜRJET’i stratejik bir seçenek haline getirdi.
TUSAŞ yetkililerinin açıklamalarına göre taraflar, 2025 yılı itibarıyla sözleşme imzasına “haftalar” mesafesinde bulunuyor. Bu durum, HÜRJET’in Avrupa Birliği üyesi bir ülkeye ilk ihracatının kapısını aralayabilir.
Ayrıca bazı Doğu Avrupa ülkeleri, özellikle NATO standartlarında eğitim uçağı ihtiyacı olan hava kuvvetleri için HÜRJET hakkında ön inceleme gerçekleştirdi. Türkiye’nin NATO üyesi olması, HÜRJET’in ittifak uyumluluğunu artıran önemli bir avantaj sağlıyor.
• Orta Doğu Pazarında Güçlü Bir Aday
Birçok Orta Doğu ülkesi, hafif taarruz uçaklarını filolarına eklemek için yeni platformlar arıyor. Çatışma bölgelerinde çok yönlü kullanım sağlayan HÜRJET, düşük bakım maliyeti ve geniş görev çeşitliliği ile bu pazar için cazip bir seçenek.
Bazı ülkeler, HÜRJET’in özellikle hava-polisliği, sınır devriyesi ve hedef eğitim görevlerinde değerlendirilebileceğini belirtiyor.
• Uluslararası Savunma Fuarlarında Büyük İlgi
HÜRJET, Paris Air Show, Farnborough, Dubai Airshow ve IDEF gibi büyük fuarlarda sergilendiğinde yoğun ziyaretçi akınına uğradı. Uçağın gelişmiş kokpit arayüzü, görev bilgisayarı kabiliyetleri ve modern tasarımı temsilciler tarafından yakından incelendi.
Bu fuarlarda TUSAŞ, özellikle şu alanlarda olumlu geri dönüş aldı:
- Uçağın geniş görev profili
- Hafif taarruz kapasitesi
- NATO uyumluluğu
- Geliştirilebilir modüler altyapı
- Rekabetçi birim maliyeti
HÜRJET’in Rakipleri
Bu sınıfta öne çıkan diğer uçaklar:
- KAI T-50 (Güney Kore)
- Boeing T-7A (ABD)
- Yak-130 (Rusya)
- M-346 Master (İtalya)
HÜRJET, bu uçaklarla rekabet edebilecek seviyede gelişmiş bir aviyonik ve görev yükü kapasitesi sunuyor.
HÜRJET’in Türkiye İçin Önemi
• Milli Jet Ekosysteminin Temeli
HÜRJET, Türkiye’nin ilk milli savaş uçağı KAAN için pilot yetiştirme aşamasında kritik rol oynayacak.
• Havacılık Sanayisine Katkı
- Yüzlerce yerli tedarikçi
- Binlerce mühendis ve teknisyen
- Milli aviyonik ve yazılım geliştirme yetenekleri
• Savunma İhracatında Yeni Kapı
HÜRJET, Türkiye’nin savunma sanayi ihracatında yeni bir stratejik ürün haline geliyor.
HÜRJET’in Geleceği
TUSAŞ’ın planlarına göre HÜRJET’in;
- Gemiden kalkış yapabilen bir varyantı,
- İleri hafif taarruz konfigürasyonu,
- İHA destekli görev versiyonları,
gibi özel modelleri gündemde.
Bu da HÜRJET’i sadece bir eğitim uçağı olmaktan çıkarıp çok rollü bir platform haline getiriyor.
HÜRJET, Türkiye’nin havacılık kabiliyetlerini üst seviyeye taşıyan, modern, modüler ve yüksek performanslı bir eğitim ve hafif taarruz uçağıdır. Hem teknik özellikleri hem de uluslararası ilgiyle birlikte HÜRJET, Türkiye’nin gelecekteki hava kuvvetleri yapılanmasında merkezî bir konuma sahip olacaktır.
