ABD Kuzey Komutanlığı’nın 6 Ağustos 2025’te paylaştığı bilgilere göre, 4 Ağustos’ta Alaska’daki Ortak Üs Elmendorf-Richardson’ın Malemute Drop Zone bölgesinden bir yüksek irtifa balonu fırlatıldı. ARCTIC EDGE 2025 adlı geniş kapsamlı tatbikat kapsamında Aerostar firmasının desteğiyle yürütülen bu görev, ABD ve müttefiklerinin Arktik bölgedeki hazırlık seviyesini artırmayı, gelişmiş hafif hava araçları (LTA) teknolojisini doğrulamayı ve zorlu iklim koşullarında birlikte çalışabilirliği güçlendirmeyi hedefliyor.
ABD Kuzey Komutanlığı ve NORAD tarafından organize edilen ARCTIC EDGE 2025, ABD Kara, Hava, Deniz, Deniz Piyadeleri, Sahil Güvenlik kuvvetleri ile Kanada Silahlı Kuvvetlerini tek bir müşterek eğitim çatısı altında topluyor. Tatbikat; kara, hava, deniz, uzay tabanlı iletişim ve siber savunma unsurlarını içeren tüm alanlarda operasyon kabiliyetlerini, Arktik’in sert ikliminde test ediyor.
Tatbikatta kullanılan Aerostar yüksek irtifa platform sistemi (HAPS), 18-30 kilometre yükseklikte görev yapabilen yeni nesil stratosferik keşif-gözetleme teknolojisini temsil ediyor. Helium veya hidrojenle doldurulan, ultra hafif polietilen malzemeden üretilmiş sıfır basınçlı balon, güneş enerjili uçuş kontrol üniteleri ve ayarlanabilir balast sistemiyle irtifasını koruyor. Üzerindeki sensörler; yüksek çözünürlüklü EO/IR kameralar, sentetik açıklıklı radar (SAR), elektronik destek tedbirleri (ESM), sinyal istihbaratı (SIGINT) alıcıları ve uzun menzilli iletişim rölelerinden oluşabiliyor. Toplanan veriler şifreli veri bağlantıları veya uydu üzerinden komuta merkezlerine aktarılıyor.
Bu tür platformlar, düşük maliyetli ve uzun süreli (30-60 gün) gözetleme imkânı sunarak uydulara veya insansız hava araçlarına alternatif oluşturuyor. Özellikle sert hava koşulları, manyetik bozulmalar ve sınırlı altyapının ISR (istihbarat, gözetleme, keşif) kabiliyetlerini kısıtladığı Arktik bölgede, stratejik geçitler ve gemi trafiği üzerinde sürekli gözlem sağlayabiliyor.
ABD’nin bu şeffaf ve savunma amaçlı konuşlandırması, 2023’te izinsiz olarak ABD ve müttefik hava sahasına giren Çin yapımı gözetleme balonlarından farklılık gösteriyor. Çin balonları, egemenlik ihlali olarak değerlendirilmiş ve uluslararası tepkilere yol açmıştı.
Arktik bölgesi, eriyen buzulların açtığı yeni deniz yolları ve barındırdığı zengin doğal kaynaklar nedeniyle giderek artan jeopolitik rekabete sahne oluyor. Rusya bölgedeki askeri varlığını genişletirken, Çin de “yakın-Arktik devlet” konumuyla bölgeye yönelik yatırımlar yapıyor. ABD, Kanada ve müttefikleri ise altyapılarını modernize ederek deniz devriyelerini ve ISR yeteneklerini güçlendiriyor.
ARCTIC EDGE 2025 kapsamında yüksek irtifa balonlarının kullanılması, yalnızca teknolojik bir başarı değil; aynı zamanda bölgedeki caydırıcılık ve hızlı reaksiyon kapasitesinin bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
