ABD Savunma Bakanlığı, büyük beklentilerle başlatılan E‑7 Wedgetail Havadan Erken İhbar ve Kontrol (AEW) uçak programını iptal etme kararı aldı. Üst düzey bir savunma yetkilisinin doğruladığı bu gelişme, projedeki maliyet artışı, yaşanan gecikmeler ve sistemin yüksek tehdit ortamlarında etkinliği konusunda oluşan kaygılarla bağlantılı olarak alındı.
İlk etapta, 1970’lerden bu yana görevde olan E‑3 AWACS uçaklarının yerini alması planlanan 26 adet E‑7’nin tedariki hedeflenmişti. Ancak programın başlangıçta 2.6 milyar dolarlık bütçeyle yürütülmesi öngörülürken, güncel maliyetin 3.6 milyar dolara ulaşması ve ilk test uçuşunun 2027’ye ertelenmesi projeye olan güveni sarstı. E‑7 filosunun muharebe kabiliyetine 2032’den önce ulaşamayacağı ifade ediliyor.
Pentagon Alternatif Çözümler Peşinde
E‑7’nin devreden çıkması durumunda oluşacak boşluğu kapatmak için Pentagon, Deniz Kuvvetleri’ne ait beş adet E‑2D Hawkeye uçağının tedarik edilmesini ve uzay tabanlı gözetleme teknolojilerine yönelik yatırımların artırılmasını planlıyor. Konuyla ilgili bir yetkili, “Uzay teknolojileri daha kısa sürede etkin sonuçlar verebilir. Bu alanın potansiyeline güveniyoruz.” açıklamasında bulundu.
Ancak bu değişim, ABD Hava Kuvvetleri’nin öncelikli projelerinden birinin rotasından sapılması anlamına geliyor. E‑3’lerin emekliye ayrılmasıyla birlikte, hava sahası yönetimi ve erken uyarı kabiliyetlerinde kısa vadede ciddi bir boşluk oluşabileceği endişesi dile getiriliyor. Savunma uzmanları, elde hazır bir alternatif olmadan bu tür stratejik bir yetenekten vazgeçilmesinin risk taşıdığını vurguluyor.
Yatırımların Akıbeti Belirsiz
2022 yılında başlatılan proje kapsamında Boeing’e, geliştirme ve tedarik süreci için toplamda yaklaşık 400 milyon dolarlık ödeme yapılmıştı. Ancak programın iptal edilmesi halinde, aktarılan bu fonların nasıl değerlendirileceği veya iade sürecinin nasıl işleyeceği henüz netlik kazanmış değil.
Türkiye’nin de kullandığı E‑7 Wedgetail uçakları, Boeing 737 platformu üzerine inşa edilmiş modern erken uyarı sistemleri olarak öne çıkıyor. Buna karşılık ABD Hava Kuvvetleri, hâlen Boeing 707 tabanlı eski nesil E‑3 Sentry uçaklarını kullanmayı sürdürüyor.
