ABD Savunma Bakanlığı, Lockheed Martin’in Fort Worth, Teksas’taki üretim tesisinde aylardır bekletilen 72 adet F-35 savaş uçağını nihayet teslim aldı. Uçaklar, Technology Refresh 3 (TR-3) adlı yazılım ve donanım yükseltmelerinin tamamlanmasındaki gecikmeler nedeniyle teslim edilememişti. TR-3 paketi, F-35’in savaş kabiliyetlerini artıran; gelişmiş işlemciler, yeni ekranlar ve artırılmış görev yazılımları gibi sistemsel iyileştirmeler içeriyor.
Pentagon, Lockheed Martin’e karşı mali baskı uygulamış; her uçak başına 5 milyon dolara kadar ödemeyi, TR-3’ün tamamen işler hâle geldiği kanıtlanana kadar askıya almıştı. Ocak 2025’te ilerleme kaydedilmesiyle birlikte bu kesinti uçak başına 1.2 milyon dolar azaltıldı. Ancak büyük kısmı hâlâ bloke durumda ve kalan ödemelerin 2026’ya kadar kademeli olarak yapılması planlanıyor. Bu uygulama yeni üretilecek uçaklar için de geçerli olacak.
Hükümet Denetim Ofisi (GAO) yetkilisi Jon Ludwigson, bu gecikmelerin programın yönetimini karmaşıklaştırdığını ve modernizasyon sürecini ciddi ölçüde yavaşlattığını belirtti. Uçakların tam kapasiteye ulaşmasının birkaç ay süreceği öngörülüyor.
F-35A Lightning II Özellikleri
ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilen F-35A, beşinci nesil çok rollü, düşük görünürlüklü bir savaş uçağıdır. AN/APG-81 AESA radar, EOTS elektro-optik hedefleme sistemi ve 360 derece kapsama sağlayan Distributed Aperture System gibi ileri teknolojilerle donatılmıştır. Uçak, AIM-120, AIM-9X, JDAM, SDB ve HARM mühimmatlarını iç silah yuvalarında taşıyarak radar izi bırakmadan görev yapabilir.
F-135 motoruyla Mach 1.6 hıza ulaşan F-35, 50.000 feet irtifa ve yaklaşık 1.380 mil muharebe menziline sahiptir. Ayrıca güvenli iletişim ve elektronik harp yetenekleriyle modern hava kuvvetlerinin stratejik unsurlarından biri olarak görülüyor.
Programdaki Krizler ve Gelecek Beklentiler
F-35 programı, tarihin en pahalı askeri projelerinden biri olmasına rağmen, yedek parça takibi ve bakım maliyetleri gibi yapısal sorunlarla mücadele ediyor. Bu nedenle ABD Savunma Bakanlığı, 2026 bütçesinde planlanan F-35 alım sayısını 75’ten 47’ye düşürdü. Lockheed Martin ise teslimatlar hakkında yorum yapmadı.
TR-3 yazılımının kademeli olarak uçaklara entegre edilmesi beklenirken, şirketin üretim planlamasını istikrara kavuşturması ve müttefiklerin beklentilerini karşılaması gerekiyor. Bu teslimat, Lockheed Martin için önemli bir eşik olsa da, programın geleceği hâlâ dikkatle izleniyor.
