Çin’in altıncı nesil savaş uçağı prototiplerine ait yeni görüntüler, Pekin’in hava üstünlüğü yarışında hızla ilerlediğini gösteriyor. Sosyal medyada paylaşılan fotoğraflarda, üç motorlu, kuyruksuz ve açılı iki boyutlu egzozlara sahip ağır bir jet dikkat çekti. Bu tasarım değişiklikleri, Çin’in resmi uçuş test kampanyasına geçiş sürecini hızlandırdığını ortaya koyuyor.
South China Morning Post’un 3 Kasım 2025 tarihli haberine göre, Chengdu merkezli ağır kuyruksuz tasarımın ikinci prototipi artık yeni egzoz sistemi ve geliştirilmiş hava alıklarıyla testlerde yer alıyor. İlk prototipin kamuya yansımasının üzerinden sadece on ay geçmesine rağmen yaşanan bu değişim, Çin’in altıncı nesil uçağına yönelik test takvimini agresif biçimde öne çektiğini işaret ediyor.
Batı Çin Test Alanlarında Artan Aktivite
Ağustos sonundan bu yana elde edilen yüksek çözünürlüklü görüntüler, hem ağır kuyruksuz gövdenin hem de daha hafif varyantın batıdaki test sahalarında taksi ve uçuş denemelerinde olduğunu gösteriyor. Test sıklığındaki artış ve tasarım farklılıklarının açık şekilde görülmesi, programın artık sadece fabrika içinde değil, aktif saha testlerine geçtiğini kanıtlıyor.
Üç Motorlu Tasarım ve Egzoz Yeniliği
Yeni prototipteki en dikkat çekici unsur, F-22 tarzı açılı iki boyutlu itki yönlendirme sistemine sahip egzozlar. Bu yapı yalnızca aerodinamik değil, aynı zamanda ısı izini azaltma ve yüksek irtifada manevra kabiliyetini artırma amacı taşıyor. Bu gelişme, Çinli mühendislerin hem düşük radar görünürlüğü hem de yüksek kontrol kabiliyeti hedeflediğini gösteriyor.
FlightGlobal’ın analizine göre, erken testlerde uçak WS-10 sınıfı motorlarla uçabilir, ancak uzun vadede WS-15 ailesine geçiş planlanıyor. Bu yöntem, J-20’nin erken geliştirme sürecinde de kullanılmıştı.
“J-36” İsmi Hâlâ Resmi Değil
Çin yönetimi henüz program için resmi bir ad açıklamadı, ancak devlet bağlantılı medya organları projeyi gayriresmî olarak “J-36” adıyla anıyor. Her ne kadar görsellerin doğruluğu sorgulansa da, ikinci prototipin varlığı Çin’in ağır, kuyruksuz ve çok motorlu bir savaş uçağı üzerinde yoğun biçimde çalıştığını dolaylı olarak doğruluyor.
Stealth Malzemeler ve Isı Yönetimi İlerliyor
Çin, 2024 sonunda yüksek ve düşük frekanslı radar emilimini sağlayan yeni kompozit malzemeler için bir test standardı yayınlamıştı. Aynı dönemde, süper alaşım soğutma teknolojilerindeki ilerleme, motorların daha yüksek sıcaklıklarda daha uzun süre çalışmasına olanak tanıyor. Bu iki gelişme birlikte değerlendirildiğinde, Çin’in altıncı nesil uçaklarında hem ısı yönetimi hem de radar görünmezliği konularında ciddi ilerleme sağladığı görülüyor.
Küresel Rekabette Yeni Denge
Ağır kuyruksuz uçak, menzil, sensör kapasitesi ve silah yüküyle dünyanın en büyük savaş uçağı konsepti olarak tanımlanıyor. Bu yönüyle Çin, uzun menzilli görev kalıcılığı ve yüksek enerji üretimi hedefli bir tasarım felsefesi izliyor.
Endüstriyel açıdan da tablo önemli: Chengdu hattındaki faaliyetler, Shenyang’da yürütülen paralel kuyruksuz proje ile eş zamanlı ilerliyor. Bu da Çin’in tek bir uçak yerine iki ayrı altıncı nesil platformu geliştirerek ABD ve müttefiklerinin planlamasını zorlaştırmayı hedeflediğini gösteriyor.
ABD ve Avrupa Programları Baskı Altında
ABD Hava Kuvvetleri’nin Next Generation Air Dominance (NGAD) programı, hâlâ yürürlükte olsa da bütçe ve takvim baskısı altında. NGAD’in 1000 deniz milinden fazla menzil, F-22’den yüksek hız ve otonom “ortak muharip uçaklar” ile entegrasyon hedefi bulunuyor. Eğer Çin, ağır üç motorlu uçağını beklenenden önce operasyonel hâle getirirse, bu NGAD takvimini doğrudan baskı altına alabilir.
Avrupa’da ise Birleşik Krallık, İtalya ve Japonya’nın ortak yürüttüğü GCAP (Global Combat Air Programme) 2035’i hedefliyor; Fransa-Almanya-İspanya ortak projesi FCAS ise 2040 sonrasına sarkabilir. Çin’in hızla ilerleyen test süreci, bu projeler arasındaki nesil farkını daraltma potansiyeline sahip.
Program Artık Somut Bir Gerçeklik
Yeni egzoz tasarımı, Çin’in ağır bir stealth uçağında itki yönlendirme ve ısı yönetimi gibi en zorlu mühendislik sorunlarına çözüm bulduğunu gösteriyor. Stealth malzeme standartlarının sıkılaşması ve motor teknolojilerindeki ilerleme, bu programın artık deneysel olmaktan çıkıp sistematik bir geliştirme sürecine girdiğini ortaya koyuyor.
