Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Bakanlar Konseyi, önümüzdeki üç yılı kapsayan ve toplamda 25,7 milyar dolara denk gelen yeni bütçeyi kabul etti. Bu, bir önceki döneme göre %32’lik dikkat çekici bir artış anlamına geliyor. Bütçenin en önemli maddelerinden biri ise ESA’nın tarihinde ilk kez “saldırgan olmayan savunma amaçlı” bir uzay güvenliği girişimini resmî olarak fonlaması oldu.
ESA’nın 27 Kasım’da yaptığı açıklamada, “Uzay uygulamalarının savunma amaçlı ancak saldırgan olmayan şekilde kullanılmasına verilen bu açık yetki, ESA için tarihi bir kırılmadır… Avrupa’nın uzaydaki hedeflerini ilerletmesi için teknolojide dışa bağımlılığı azaltmak ve garantili uzay erişimi sağlamak kritik önem taşıyor” denildi.
Kurulduğu ilk 50 yıl boyunca kendisini NASA benzeri tamamen sivil bir ajans olarak konumlandıran ESA, üye devletlerin savunma faaliyetlerinden uzak durmayı temel ilke edinmişti. Ancak Rusya kaynaklı tehditler ve ABD’ye artan güvensizlik nedeniyle, Avrupa ülkelerinin askeri uzay sistemlerine dair endişeleri son bir yılda hızla arttı. Bu durum ESA’nın çizgisinin değişmesine yol açtı.
Yeni program, European Resilience from Space (ERS) adıyla anılıyor ve başlangıç aşamasında çift kullanımlı teknolojilerin geliştirilmesine odaklanacak. Planın merkezinde Avrupa Komisyonu’nun öncülüğünü yaptığı yeni bir hükümet amaçlı yer gözlem uydu ağı ve alçak yörüngeden yeni nesil navigasyon hizmetleri bulunuyor. ERS’in kapsamı, üye devletlerin önümüzdeki yıl içinde vereceği kararlara bağlı olarak daha geniş savunma projelerini de kapsayacak şekilde büyüyebilir.
ESA, Avrupa Birliği’nden (AB) bağımsız bir kurum olarak faaliyet gösteriyor. Üyelikler tamamen örtüşmediği gibi, ajansın programları hem zorunlu ulusal katkılar hem de gönüllü devlet fonlarıyla yürütülüyor.
ERS girişimi, toplamda 22 milyar avroluk (27 milyar dolar) dev bütçenin sadece küçük bir bölümünü oluşturuyor. Yine de bu bütçe, ESA Direktörü Josef Aschbacher’in sunduğu teklife oldukça yakın ve 2022’ye göre %32’lik bir artışı temsil ediyor.
Aschbacher bütçe sonrası yaptığı açıklamada, “Bu gerçekten olağanüstü” dedi.
Yeni dönemde ESA harcamalarının en büyük kısmı yine uzay taşıma programlarına ayrıldı. Ariane 6 ağır kaldırma roketi, Vega-C orta sınıf roketi ve Avrupa merkezli ticari fırlatma sağlayıcılarını artırmayı amaçlayan European Launcher Challenge girişimi için toplam 4,4 milyar avro bütçe ayrıldı.
Avrupa liderleri, son yıllarda SpaceX’in küresel fırlatma pazarındaki hakimiyetine karşı çıkıyor ve yeniden kullanılabilir roket teknolojileri dahil olmak üzere kıtanın yerli sanayisini güçlendirme çağrısı yapıyor. Ariane 6, Fransız-Alman ortaklığı ArianeGroup tarafından; Vega-C ise İtalyan Avio firması tarafından geliştiriliyor.
ESA, Temmuz ayında Almanya’dan Isar Aerospace ve Rocket Factory Augsburg, İspanya’dan PLD Space, ArianeGroup’un alt şirketi MaiaSpace ve Britanyalı Orbex’i yeni fırlatma yarışması için seçmişti. Bu yarışmaya yönelik ilk uçuş gösterilerinin 2027’de yapılması planlanıyor.
