İngiltere Parlamentosu’nun 31 Ekim 2025’te yayınladığı yeni bir rapor, F-35B Lightning II’nin İngiliz hava gücü için önemli bir teknolojik ilerleme olduğunu övse de, filonun tam operasyonel hazır olma kapasitesine ulaşmasında hâlâ önemli eksiklikler bulunduğunu ortaya koyuyor. Bakım, eğitim ve silah entegrasyonu sorunları, tam operasyonel dağıtıma engel teşkil edebiliyor.
F-35B Lightning II’nin Özellikleri
F-35 Lightning II, dünya çapında en gelişmiş çok amaçlı savaş uçağı olarak kabul ediliyor. İngiliz F-35B, kısa kalkış ve dikey iniş (STOVL) kabiliyetiyle uçak gemileri ve sınırlı pistlerden operasyon yapabiliyor.
- AN/APG-81 AESA radar ve Dağıtılmış Kamera Sistemi (DAS) ile yüksek durumsal farkındalık
- Gizlilik (stealth) ve sensör füzyon teknolojisi
- Hava-hava ve hava-yer görevlerinde yüksek hassasiyet
- Zor hava koşullarında ve gece-gündüz operasyon kabiliyeti
F-35A ise uzun menzilli görev ve NATO nükleer caydırıcılığı destekleyen bir çift kabiliyetli uçak olarak kullanılıyor.
Mevcut Operasyonel Eksiklikler
Rapora göre, İngiliz F-35B filosunda hâlâ temel eksiklikler bulunuyor:
- Uzun menzilli standoff saldırı kabiliyetinin olmaması (düşman hava savunma alanı dışında saldırı yapabilme)
- Yetersiz uçak kullanılabilirliği
- Gecikmiş altyapı ve eğitim tesisleri
MBDA SPEAR 3 füzesi bu boşluğu dolduracak olsa da, yazılım güncellemeleri ve tedarik sorunları nedeniyle entegrasyon 2030’ların başına ertelendi. Bu durum, F-35B’nin gizlilik avantajını derin taarruz görevlerinde tam olarak kullanmasını engelliyor.
Personel ve Eğitim Sorunları
F-35 programının kritik zayıflığı, teknik destek alanlarında yaşanan personel eksikliği:
- Yeterli mühendis ve görev sistem uzmanı bulunmaması
- Pilot ve sertifikalı eğitmen açığı
- Eğitim tesislerinin yetersizliği ve düşük moral
2025 yılında 16 uçuş eğitmeni pozisyonundan yalnızca 5’i doldurulabilmiş. Yeni personel alımı için 168 pozisyon onaylanmış olsa da, bunların tamamen işe alınması ve entegre edilmesi yıllar alacak.
Altyapı ve Egemenlik Sorunları
RAF Marham’daki konaklama ve destek tesisleri yetersiz. Filo personelinin moralini olumsuz etkiliyor ve yüksek personel kaybına yol açıyor. Ayrıca İngiltere, F-35’lerin gizlilik özelliklerini doğrulayan kendi tesisine sahip değil, ABD’ye bağımlı durumda. Bu durum uzun vadeli egemen operasyon kabiliyeti açısından risk oluşturuyor.
Stratejik Sonuçlar
İngiltere F-35B filosunu tam potansiyeline ulaştırmak için:
- Silah entegrasyonu ve standoff kabiliyetlerini tamamlamalı
- Personel ve eğitim açıklarını kapatmalı
- Altyapı modernizasyonunu hızlandırmalı
- Egemen doğrulama ve bakım yeteneklerini güçlendirmeli
Bu önlemler alınmadığı takdirde, İngiltere dünya standartlarında bir uçak filosuna sahip olsa da, uzun süreli beşinci nesil operasyonları sürdürebilme kapasitesi sınırlı kalacak.
