İran Donanması, 2024’te bakım sırasında alabora olan Moudge sınıfı Sahand fırkateynini, Bandar Abbas’ta düzenlenen Deniz Kuvvetleri Günü töreninde yeniden envantere kattı. Törende ayrıca uzun menzilli ileri üs gemisi Kurdistan da resmen donanmaya teslim edilerek İran’ın deniz gücünü genişletme hedefi vurgulandı.
İran medyasında yer alan bilgilere göre, Temmuz 2024’te Bandar Abbas tersanesinde bakım esnasında su alarak yana devrilen ve sığ suda batan Sahand, kapsamlı kurtarma ve onarım çalışmalarının ardından yeniden göreve döndü. Moudge sınıfının üçüncü gemisi olan Sahand’ın yanı sıra, Makran sınıfı ileri üs gemisi Kurdistan’ın da aynı törenle hizmete alınması, Tahran yönetiminin “daha geniş menzilli deniz konuşlanması ve uluslararası sularda sürekli varlık” hedefinin parçası olarak sunuldu.
Bandar Abbas’ta Gövde Gösterisi: Yeni Sistemler, Yeni Mesajlar
Bandar Abbas’ta düzenlenen tören; Genelkurmay Başkanı sıfatıyla Tümgeneral Emir Hatemi, Deniz Kuvvetleri Komutanı Tuğamiral Şehram İrani ve üst düzey komutanların yanı sıra bölge valileri, dinî temsilciler, milletvekilleri ve şehit ailelerinin katılımıyla gerçekleştirildi. Deniz Kuvvetleri Günü kutlamalarıyla birleştirilen etkinlikte, Sahand ve Kurdistan’ın yanı sıra:
- Yeni bir güdümlü füze taşıyan hücum botu,
- Çok amaçlı insansız hava araçları,
- Su altı insansız sistemler,
- Yeni elektronik harp, istihbarat ve kıyı/deniz konuşlu füze sistemleri
da tanıtıldı. Komutanlar, bu platformların “deniz muharebe hazırlığını artırma, tehditlere göre silah projelerini güncelleme ve uluslararası sulara uzanan stratejik derinlik oluşturma” vizyonunun parçası olduğunu vurgularken, Hürmüz Boğazı ve çevresindeki deniz yollarının güvenliğinin “bölge ülkeleri tarafından sağlanması gerektiği” yönündeki siyasi mesajı da tekrarladı.
Kurdistan İleri Üs Gemisi: Yüzen Lojistik ve Deniz Üssü Konsepti
Törende öne çıkan diğer platform olan Kurdistan, Makran sınıfı yüzer üs konseptinin yeni halkası olarak tanımlanıyor. 33 yaşındaki bir ham petrol tankerinden dönüştürülen gemi:
- Helikopter ve İHA operasyonlarına uygun geniş bir güverte,
- Arama-kurtarma, tıbbi destek ve lojistik ikmal imkânı,
- Su üstü ve su altı görevleri için dalış ve kurtarma desteği,
- Denizde yiyecek, yakıt ve ilaç ikmali yapabilen yüzer üs kapasitesi
sunuyor. İran kaynakları, Kurdistan’ın üç destroyeri üç yıla kadar, limana uğramadan açık denizde destekleyebilecek kabiliyette olduğunu belirtiyor. Aynı zamanda Makran kıyıları için “yüzen liman-şehir” işlevi gördüğü, ileride inşa edilecek yüzer üslerin de eyalet isimlerini (Khuzestan vb.) taşıyacağı; destroyerlerin dağlardan, hücum botlarının ise Şehname figürlerinden ad alacağı ifade ediliyor.
Sahand Fırkateyni: Moudge Sınıfında Güncellenen Rol
İran tarafından “destroyer”, uluslararası literatürde ise “fırkateyn” olarak sınıflandırılan Sahand, Bandar Abbas’taki NEDAJA tesislerinde inşa edildi; 2012’de denize indirildi ve 1 Aralık 2018’de hizmete girdi. Yaklaşık 94–95 metre boy, 11 metre civarı genişlik ve 1.200–1.500 ton deplasmana sahip gemi:
- Dört dizel ana makine ve dört jeneratörle 30 knot’a yakın azami sürate,
- İkmal gemisi eşliğinde 150 güne varan denizde kalış süresine,
- Yaklaşık 140 kişilik mürettebata
sahip. Gövde tasarımında radar kesit alanını düşürmek için radar soğurucu malzemeler, az çıkıntılı üstyapı ve gövdeyle bütünleşik baca çözümü tercih edilmiş. Kıç tarafta Bell 212/214 sınıfı helikopterlere uygun bir helikopter pisti ve ilgili havacılık tesisleri bulunuyor.
Silah ve Sensör Paketi: Mevcut Kabiliyet ve Planlanan İyileştirmeler
Sahand’ın mevcut veya bilinen silah/sensör donanımından öne çıkanlar:
- Ana top: 76 mm Fajr-27 deniz topu
- Yakın hava savunma: 40 mm Fath-40 veya 30 mm Kamand CIWS, 20 mm Oerlikon topları ve 12,7 mm ağır makineli tüfekler
- Gemi savar füzeler: Sekiz adet Qader veya Noor seyir füzesi
- Hava savunma füzeleri: Mehrab (Sayyad-2 temelli) kısa/orta menzil hava savunma sistemi
- Denizaltı harbi: İki adet üçlü 324 mm torpido lançeri, helikopter ile müşterek kullanım için tasarlanmış yapı
Kamand yakın savunma sistemi, dakikada 4.000–7.000 mermi atış hızıyla 2–4 km menzilde yaklaşan hedeflere karşı son katman savunma sağlıyor. İranlı yetkililer, Sahand’ın Jamaran sınıfına göre daha yüksek hava savunma ve anti-gemi kabiliyetine, güncellenmiş torpido sistemlerine ve daha iyi manevra/menzil performansına sahip olduğunu belirtiyor.
Mayıs 2025’te yapılan açıklamalarda, Sahand’ın Sayyad-3 ve Navvab hava savunma sistemleriyle güçlendirileceği, gemideki füze sayısının sekizden on ikiye çıkarılacağı ve üç farklı füze sınıfının bir arada kullanılacağı duyurulmuştu.
- Sayyad-3: Yaklaşık 120 km menzil, 27–30 km irtifa; İHA, seyir füzesi ve savaş uçaklarına karşı kara konuşlu sistemlerle birlikte kullanılan üçüncü nesil katı yakıtlı hava savunma füzesi.
- Navvab: Zoubin kısa menzil hava savunma sisteminin deniz versiyonu; 360 derece kapsam, 15–20 km (hedeflenen 25 km) angajman menzili ve aynı anda birden fazla hedefi angaje etme yeteneğiyle kruz füzeleri, İHA’lar ve alçak irtifa uçaklarına karşı kullanılmak üzere tasarlanıyor.
Navvab’ın daha önce Şehid Süleymani ve Zülfikar korvetleriyle bazı hızlı hücum botlarına entegre edildiği, gelecekte Moudge sınıfı platformlara dikey lançer konfigürasyonuyla yerleştirilmesinin planlandığı belirtiliyor.
Kaza, Kurtarma ve Mesaj: Mavi Su Hedefinden Geri Adım Yok
Sahand, kaza öncesinde Aden Körfezi’ne yapılan refakat görevleri ve 2021’de Makran yüzer üssüyle birlikte Atlantik’e uzanan 133 günlük seyrüsefer gibi uzun menzilli görevlerde kullanılmış, İran’ın “uzak denizlere açılma” iddiasının sembollerinden biri haline gelmişti.
Temmuz 2024’te tersanede meydana gelen alabora kazasında su alarak dengesini kaybeden ve sığ suda batan gemi, halatın kopması nedeniyle yeniden kısmen batmış, bir subayın hayatını kaybettiği ve bazı personelin yaralandığı açıklanmıştı. Yaklaşık iki haftalık kurtarma çalışmalarının ardından gövde tamamen sudan çıkarılarak onarım havuzuna alınmıştı.
İran Donanması son yıllarda Jamaran, Damaavand ve Makran gibi yerli inşa savaş gemileriyle filoyu yenilemeye çalışırken Konarak (2020), Kharg (2021) ve Damaavand (2018) gibi ciddi kazalar da yaşamıştı. Bu çerçevede, Sahand’ın kapsamlı onarımın ardından daha gelişmiş hava savunma sistemleriyle donatılarak geri dönmesi, Tahran’ın mavi su donanması hedefinden geri adım atmak istemediğinin sembolik bir göstergesi olarak sunuluyor.
