Kanada’nın Lockheed Martin’den tedarik ettiği 88 adet F-35 Lightning savaş uçağının maliyeti, başlangıçtaki tahminleri büyük oranda aştı. Aralık 2022’de 19 milyar Kanada doları olarak açıklanan anlaşma bedeli, Kanada Sayıştay Başkanı Karen Hogan’ın son raporuna göre 2024 itibarıyla 27.7 milyar Kanada dolarına ulaştı. Bu, yaklaşık 8.7 milyar dolarlık bir maliyet artışı anlamına geliyor. Artış miktarı, Başbakan Mark Carney’nin bu yıl Savunma Bakanlığı’na tahsis edileceğini duyurduğu 9.3 milyar dolarlık ek savunma bütçesine oldukça yakın.
Maliyet Artışının Sebepleri
Sayıştay raporunda, maliyet artışının temel nedenleri arasında döviz kuru dalgalanmaları, mühimmat talebindeki yükseliş, küresel tedarik zinciri sorunları, iş gücü eksiklikleri ve COVID-19 sonrası enflasyonist baskılar yer alıyor. Savunma Bakanı David McGuinty, Parlamento’da yaptığı açıklamada, bu tür büyük ölçekli projelerde maliyet dalgalanmalarının olağan olduğunu savundu. McGuinty, “Pandemi sonrası ekonomik koşullar, özellikle tedarik zinciri aksamaları ve enflasyon, bu artışlarda etkili oldu,” dedi.
Ancak Sayıştay Başkanı Hogan, maliyet artışlarının bir kısmının Ottawa’nın kontrolü dışındaki faktörlerden kaynaklandığını kabul etse de, altyapı projelerindeki gecikmelerin hükümetin sorumluluğunda olduğunu vurguladı. Hogan, “Eğitimli pilot eksikliği ve altyapı hazırlıklarının tamamlanmaması, ek maliyetlere yol açıyor. Bu uzun soluklu projede, uçakların teslim alınması için gerekli adımların zamanında atılması kritik,” uyarısında bulundu.
CF-18’lerin Yerine F-35’ler
Kanada’nın mevcut CF-18 savaş uçağı filosu, 1980’lerde hizmete girmiş ve Hornet Genişletme Programı ile modernize edilmişti. Ancak bu uçakların hizmet ömrü dolmak üzere. 2025-2032 yılları arasında kademeli olarak emekliye ayrılacak olan CF-18’lerin yerini F-35’lerin alması planlanıyor. Hogan, Kuzey Amerika savunması için yeni nesil uçaklara geçişin hayati olduğunu belirtti.
F-35 Programı Tartışma Konusu
Başbakan Carney, göreve geldikten sonra F-35 siparişlerini gözden geçirme ve Avrupa yapımı alternatif uçakları değerlendirme sinyali vermişti. Buna karşın Savunma Bakanı McGuinty, F-35 programının önemine vurgu yaptı. McGuinty, “NATO’nun 32 üyesinden 30’u F-35 programına dahil. Bu, beşinci nesil bir savaş uçağı ve NATO ülkeleri bu kapasiteyi talep ediyor,” diyerek programa destek verdi. Siparişlerin değerlendirilmesinin yaz sonunda tamamlanması bekleniyor.
Kanada, artan maliyetler ve altyapı hazırlıkları konusundaki zorluklarla karşı karşıya kalsa da, F-35’lerin tedariki, ülkenin savunma stratejisi açısından kritik bir adım olarak görülüyor.
