Tanım ve Temel Prensipler
Elektro-optik (EO) ve kızılötesi (IR) algılama sistemleri, modern savunma ve güvenlik uygulamalarında kritik öneme sahip teknolojilerdir.
- EO sistemleri, görünür ışık spektrumunu kullanarak nesneleri algılar ve yüksek çözünürlüklü görüntü elde eder.
- IR sistemleri, 0,7–14 mikron dalga boyundaki kızılötesi ışığı kullanarak nesnelerin yaydığı termal enerjiyi algılar. Bu sayede karanlık veya kötü hava koşullarında bile hedef tespiti yapılabilir.
EO ve IR sistemler çoğunlukla bir arada çalıştırıldığında hem gündüz hem gece koşullarında yüksek performans sağlar.
Optik Sistemler
Optik sistemler, ışığın yönünü, yoğunluğunu ve dalga boyunu kontrol ederek görüntü veya veri üretmeyi sağlayan donanım ve düzeneklerden oluşur. Mercekler, aynalar, prizma ve filtreler temel bileşenlerdir.
Kullanım alanları:
- Görüntüleme: Fotoğraf makineleri, teleskoplar, mikroskoplar
- Ölçüm: Lazer mesafe ölçerler, spektrometreler
- Hedefleme ve yönlendirme: Askeri gözetleme cihazları ve elektro-optik nişangahlar
Temel işlev, ışığı kontrol ederek algılanabilir hale getirmek ve yüksek çözünürlüklü görüntü sağlamaktır.
Elektro-Optik Kameraların Çalışma Prensibi
Elektro-optik kameralar, ışığı toplayıp dijital sinyallere dönüştüren ve görüntü oluşturan sensör tabanlı sistemlerdir. Çalışma aşamaları şu şekilde özetlenebilir:
- Işığı toplama: Objektif, sahadaki ışığı sensöre yönlendirir.
- Odaklama ve filtreleme: Mercekler ışığı odaklar; bazı sistemlerde belirli dalga boyları seçilir.
- Elektronik dönüştürme: CCD veya CMOS sensörler ışığı elektrik sinyaline çevirir.
- Görüntü işleme: Elektrik sinyalleri dijital olarak işlenir, parlaklık ve kontrast optimize edilir.
- Gösterim ve analiz: İşlenen görüntü ekrana aktarılır ve hedef takibi veya sınıflandırma yapılabilir.
EO kameralar, IR sensörlerle entegre edildiğinde gece görüş ve kötü hava koşullarında da etkili çalışır.
Türkiye’de Modern EO/IR Sistemleri
Türkiye, savunma sanayinde EO/IR sistemleri geliştirme konusunda önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Öne çıkan sistemler:
- ASELSAN ASELFLIR Serisi: Kara, hava ve deniz platformlarında kullanılan yüksek çözünürlüklü EO/IR sistemleri.
- Baykar CATS: Bayraktar TB2 ve Akıncı İHA’larında kullanılan EO/IR ve lazer işaretleme sistemi.
- DORUK-2: Kara platformları için geliştirilen gece-gündüz keşif ve gözetleme sistemi.
- NAZAR: TF-2000 hava savunma gemileri için tasarlanmış, hedefleri etkisiz hale getiren IR sistemi.
- TOYGEN: Baykar tarafından geliştirilmiş, EO/IR sensörlü modern insansız hava platformları sistemi.
Başlıca Türk firmaları: ASELSAN, STM, HAVELSAN, FOTONİKS. Bu firmalar, hem kara hem hava hem de deniz platformları için EO/IR çözümleri üretmektedir.
Dünyada Modern EO/IR Sistemleri
Küresel ölçekte EO/IR sistemleri geliştiren önde gelen firmalar şunlardır:
- Raytheon Technologies (ABD) – Gelişmiş askeri EO/IR sistemleri
- Teledyne FLIR (ABD) – Termal görüntüleme ve EO/IR sensörleri
- Airbus (Almanya) – Hava ve uzay platformları için EO/IR çözümleri
- Rheinmetall AG (Almanya) – Kara ve hava platformları için EO/IR sistemleri
- Textron Inc. (ABD) – Askeri araçlar için EO/IR teknolojileri
- THEON SENSORS S.A. (Yunanistan) – Taşınabilir EO/IR sistemleri
Küresel kullanım alanları:
- İnsansız hava araçları (İHA) ve hava platformlarında hedef tespiti ve izleme
- Deniz platformlarında gece görüşü ve gözetleme
- Kara platformlarında hedef tanıma ve keşif görevleri
Sonuç ve Değerlendirme
EO ve IR sistemleri, modern savunma ve güvenlik operasyonlarının vazgeçilmez unsurlarıdır.
- Türkiye, ASELSAN, STM, HAVELSAN ve Baykar gibi firmalar aracılığıyla yerli çözümler geliştirmektedir.
- Dünya genelinde Raytheon, Teledyne FLIR, Airbus ve Rheinmetall gibi firmalar, bu teknolojileri küresel olarak sunmaktadır.
Bu sistemler, hem gündüz hem gece, hem de farklı hava koşullarında yüksek hassasiyet ve güvenilirlik sağlar. Hem keşif hem gözetleme hem de hedefleme görevlerinde modern savaşın temel unsurlarından biri olarak öne çıkar.
