Litvanya’nın başkenti Vilnius üzerinde uçan ve patlayıcı taşıdığı belirlenen Rus yapımı bir insansız hava aracı (İHA), ülkenin doğusundaki Gaižiūnai askeri eğitim alanına düştü. Litvanyalı yetkililer, bu olayın NATO hava sahasını hedef alan kasıtlı bir eylem olabileceğini öne sürerek acil savunma önlemleri çağrısında bulundu.
28 Temmuz sabahı gerçekleşen olayda, Belarus’tan Litvanya hava sahasına giren “Gerbera” tipi İHA, yaklaşık 100 kilometrelik bir uçuş gerçekleştirdikten sonra Jonava bölgesinde yere çakıldı. İHA, İran yapımı Shahed mühimmatlarına benzerliğiyle bilinirken, yaklaşık 2 kilogram patlayıcı madde taşıdığı tespit edildi. Patlayıcı yük, askeri uzmanlar tarafından etkisiz hale getirildi.
Tespit Günler Sonra Yapıldı
Vilnius semalarında sabah 05.00 civarında duyulan ve “çim biçme makinesine” benzetilen ses, halk arasında paniğe yol açtı. Ancak İHA’nın tam olarak düştüğü nokta ancak 1 Ağustos’ta tespit edilebildi. Litvanya ordusu, İHA’nın Belarus’tan havalanarak ülkeye girdiğini doğruladı.
Başsavcı Nida Grunskienė tarafından yapılan açıklamada, İHA’nın yapısının radar tespiti zorlaştıracak şekilde kontrplak ve plastikten imal edildiği, dolayısıyla alçak irtifa uçuşlarında geleneksel sistemlerle yakalanmasının zor olduğu ifade edildi. İHA’nın üretim yeri olarak ise Rusya’nın Tataristan bölgesindeki Alabuga sanayi alanı işaret ediliyor.
Provokasyon mu, Sapma mı?
Yetkililer, İHA’nın kasıtlı olarak Litvanya’yı hedef alıp almadığı konusunda kesin bir sonuca varamadıklarını belirtti. Bazı senaryolara göre, İHA’nın asıl hedefi Ukrayna olabilir ve elektronik karıştırma sistemlerinin etkisiyle rotası Litvanya’ya sapmış olabilir. Ancak askeri kaynaklar, bu tip bir aracın menzili göz önüne alındığında, olayın bir test uçuşu ya da doğrudan provokasyon olabileceği ihtimaline daha çok ağırlık veriyor.
Litvanya Hava Kuvvetleri Kurmay Başkanı Albay Dainius Paškevičius, mevcut radar altyapısının modern olmasına rağmen, bazı alçak irtifa tehditlerinin elektronik parazitler nedeniyle tespit edilemediğini vurguladı. Paškevičius, “İki kilogram patlayıcı çok şey ifade edebilir. Bu nedenle savunma sistemlerimizin çok katmanlı ve sensör odaklı olması gerekiyor” dedi.
NATO’ya Güvenlik Çağrısı
Yaşanan gelişmeler, Litvanya’nın savunma politikalarında da yankı buldu. Dışişleri Bakanı Kęstutis Budrys, “Bu yalnızca Litvanya’nın değil, NATO’nun hava sahasının ihlalidir” diyerek Avrupa Birliği güvenliğinin tehlikeye atıldığını ifade etti. Budrys ve Milli Savunma Bakanı Dovilė Šakalienė, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’ye gönderilen resmi mektupla, bölgeye daha güçlü hava savunma sistemlerinin konuşlandırılmasını talep etti.
Litvanya, Ukrayna’da kullanılan yüksek hızlı müdahale dronları gibi sistemlerin savunmaya entegre edilmesi ihtimalini de gündemine almış durumda. Alman General Christian Freuding’in, Rusya’nın gelecekte binlerce İHA’yı eş zamanlı olarak kullanabileceğine dair uyarısı da bu talepleri destekler nitelikte.
Yetkililer, yaşanan bu son olayın sadece bir güvenlik zafiyeti değil, aynı zamanda NATO’nun doğu kanadının savunma kapasitesine yönelik ciddi bir uyarı olarak görülmesi gerektiğini belirtiyor.
