2025 Temmuz ayında Pakistan, uzun yıllardır hizmette olan ABD menşeli AH-1F Cobra helikopter filosunu bırakıp, Çin yapımı Z-10ME/P taarruz helikopterlerini kullanmaya başladı. Crazy Baiyang kaynaklı bilgilere göre, Pakistan’a özel versiyon olan Z-10ME/P tipi helikopterler, önceki ay sonunda ülkeye ulaştı ve kara işaretleri, koyu kamuflaj renkleri ile donanımları doğrulayan görüntüler sosyal medyada yayıldı. Bu teslimat, ABD ve Türkiye kaynaklı önceki taarruz helikopteri alım girişimlerinde yaşanan gecikmelerin ardından Pakistan’ın döner kanat hava gücünü Batılı sistemlerden Çin yapımı platformlara kaydırdığının göstergesi oldu.
Şu ana kadar teslim edilen Z-10ME/P modellerinde, mast üzeri milimetre dalga radar kubbesi bulunmasa da, helikopterler geliştirilmiş motorlar, elektronik harp sistemleri ve elektro-optik sensörlerle donatılmış durumda. Resmi açıklamalar gelmemekle birlikte en az bir helikopterin seri numarası tespit edildi ve tipin Bajaur bölgesindeki terörle mücadele operasyonlarında kullanıldığı kaydedildi.
Pakistan’ın Z-10 helikopterlerine ilgisi 2015 yılına dayanıyor. O tarihte Çin, 3 adet deneme helikopteri sağlamıştı. Yüksek irtifa koşullarında (4.000 metre üzeri Qasim Üssü gibi bölgelerde) yapılan testler, 957 kW gücündeki WZ-9 motorlarının tam silah yüküyle operasyonu zorlaştırdığını ortaya koydu. Bu nedenle Pakistan, bu helikopterleri geri iade etti ve alternatif arayışına girdi. 2018’de Türkiye ile 30 adet T129 ATAK helikopteri için 1,5 milyar dolarlık sözleşme imzalandı ancak ABD’nin CTS-800-4A motorları için ihracat izni vermemesi yüzünden anlaşma ilerlemedi. 2022’de bu anlaşmanın iptalinden sonra Çin’in 1.500 kW gücündeki WZ-9G motorlu yükseltilmiş Z-10ME modeli Pakistan için en uygun seçenek olarak öne çıktı. Yeni motor, önceki modele göre yüzde 30’dan fazla güç artışı sağlayarak özellikle Hindu Kuş ve Siachen gibi yüksek irtifa ve sıcaklıkta operasyonlarda performansı önemli ölçüde artırdı. Helikopterin ağırlığı 7 tona yaklaşırken, seramik kompozit zırh ve silah taşıyıcılar da tam olarak eklendi. 2024’te Afrika ve Güneydoğu Asya savunma fuarlarında görünen bu model, Pakistan’da yeniden ciddi ilgi uyandırdı.
Pakistan’a teslim edilen Z-10ME/P versiyonu; itki, silah sistemleri, hayatta kalabilirlik ve aviyoniklerde önemli iyileştirmeler içeriyor. Motor egzoz çıkışları yukarıya yönlendirilerek, IR imzası yüzde 63 azaltıldı ve rotor hava akımı ile birlikte kızılötesi güdümlü MANPADS füzelerine karşı direnç artırıldı. Çöl ortamına uygun santrifüjlü kum filtresi giriş sistemi mevcut. Silah taşıyıcı sayısı 4’ten 6’ya çıkarken, 25 km menzilli ve “ateşle bırak” kabiliyetli 16 adet CM-502KG kara-hava füzesi, helikopter savaşlarına özel TY-90 hava-hava füzeleri ve 18 metrelik öldürme çapı ile 2 metreden daha isabetli GR5 güdümlü roketler kullanılabiliyor. Ayrıca CM-501XA bekleyen mühimmatları ve SW-6 insansız hava araçları ile keşif ve uzun menzilli atış imkanı sağlanıyor. Ana top 23 mm’den 30 mm’ye yükseltilip mühimmat kapasitesi üç katına çıkarıldı. Son görüntülerde Pakistan helikopterlerinin CM serisi güdümlü mühimmatlarla donatıldığı görüldü. Bu gelişmeler, helikopterin MANPADS menzili dışında güvenli ve etkili taarruz yapmasını sağlıyor. Bazı kaynaklar, Z-10ME/P’nin ileride İHA ve komuta platformlarıyla veri bağlantısı kurarak dağlık bölgelerde sensör ve taarruz menzilini artırabileceğini belirtiyor.
Koruma sistemleri arasında kokpit ve motor bölümlerine modüler seramik ve grafen tabanlı zırhlar, pilot koltuklarında çarpışma emiciler ve kendi kendini sızdırmaz hale getiren yakıt tankları bulunuyor. Savunma elektroniklerinde radar uyarı alıcıları, lazer ve füze yaklaşma ikaz sistemleri (UV tabanlı), ayrıca yönlendirilmiş IR karıştırıcıları yer alıyor. Pakistandaki helikopterlerde henüz mast üzerinde milimetre dalga radar kubbesi görülmemiş olsa da, sistemin entegrasyon desteği mevcut. Bu radar, 20 km menziliyle 360 derece tarama yapabiliyor ve aynı anda 16 hedefi takip edebiliyor. Diğer ihraç modellerde mevcut olması, ileride bazı helikopterlere radar kurulabileceği ve diğerlerinin şifreli veri bağlantısıyla radar bilgisi paylaşabileceği ihtimalini artırıyor.
Aviyonikte ise kask üstü nişangahlar, termal görüntüleme ve elektro-optik/IR hedefleme kuleleri, cam kokpit ekranları, HUD ve fly-by-wire uçuş kontrol sistemleri yer alıyor. Navigasyon sistemi BeiDou uydu konumlandırma, atalet ölçerler, Doppler radar, radyo altimetre ve IFF transponderları ile destekleniyor. Savaş menzili 800-1.120 km, uçuş süresi 3,5 saate kadar çıkıyor. 6.000 metre irtifaya kadar operasyon yapabiliyor. Khunjerab Geçidi ve Karakoram Dağları’nda yapılan yüksek irtifa testlerinde, helikopter tam mühimmatla sadece yüzde 18 güç kaybı yaşadı. Düşük irtifa ve dar arazide manevra kabiliyeti, seçilmesinde etkili oldu. Yapılan tatbikatlarda AH-64E Guardian’a kıyasla üstün performans gösterdiği, Apache’nin benzer koşullarda ağırlığı azaltmak için Longbow radarını çıkarmak zorunda kaldığı raporlandı.
Pakistan, Z-10ME/P alımını askeri modernizasyon ve Çin ile savunma işbirliğinin artması bağlamında değerlendiriyor. Helikopterler, VT-4 ana muharebe tankları, SH-15 155 mm kamyon üstü obüsler ve Çin yapımı J-10CE ile JF-17 Blok III savaş uçaklarıyla entegre şekilde görev yapacak. Bu sistemler ağ tabanlı komuta kontrol ve koordineli ISR kapsamıyla destekleniyor. Son tatbikatlarda Z-10ME’li bir taarruz biriminin, ZDK-03 erken uyarı platformlarından anlık veri alarak düşman hedeflerine saniyeler içinde taarruz ettiği görüldü. Bir Z-10ME’nin maliyeti yaklaşık 15 milyon dolar, uçuş saati maliyeti ise 38 bin dolar civarında, bu da AH-64E Apache’nin maliyetinin yarısı kadar. İlk parti 30 helikopterden oluşup en az bir taarruz helikopteri alayına temel oluşturacak.
Hindistan ise Pakistan’ın Z-10ME alımına karşılık sınırda AH-64E birliklerini güçlendirdi ve Su-30MKI ile Rafale uçaklarının hava devriyesini artırdı. Hindistanlı uzmanlar, Apache’nin daha güçlü zırh ve silah kapasitesine sahip olduğunu belirtirken, Pakistan’ın yeni helikopterinin uzun menzilli bekleyen mühimmatlar ve hızlı sensör-taarruz döngüsü gibi asimetrik avantajlar sunduğunu ifade ediyor. Helikopter hava-hava füzeleri ve geniş sahada ağ entegrasyonu, Z-10ME/P’nin Ladakh ve Keşmir gibi bölgelerde Hindistan’ın operasyonlarını zorlayabileceğini gösteriyor. Bu nedenle Hint döner kanatlıları, Apach’ler ve Mi-17’ler dahil, daha sıkı eskort ve hava savunması desteğiyle görev yapacak.
Çin açısından bakıldığında, Z-10ME’nin Pakistan’a teslimatı, bu özgün taarruz helikopterinin ilk ihracatı olarak savunma ihracat hedeflerine hizmet ediyor. AVIC, Z-10ME’yi 2024 Singapur Hava Gösterisi, Afrika Havacılık ve Savunma Fuarı (AAD) ile Zhuhai Hava Gösterisi’nde tanıtarak ABD, Avrupa ve Rus platformlarına alternatif olarak pazarlıyor. Çin ayrıca Pakistan’a J-35 gizli savaş uçağı ve gelişmiş Hangor sınıfı denizaltılar da teklif ediyor. Helikopterin çatışma bölgelerinde kullanımı ve Pakistan ordusundaki entegrasyonu, diğer ülkelerin Batı dışı döner kanat sistemlerini değerlendirmesine örnek teşkil edecek. Gelecekte radar yükseltmeleri, İHA’larla ortak ISR operasyonları ve ortak üretim ya da eğitim işbirlikleri bekleniyor.
