2025 Paris Air Show’da Airbus Defence and Space, A400M nakliye uçağını stand-off elektronik harp (EW) görevlerine uygun hale getirme planlarını detaylandırdı. Airbus, bu gelişmenin yanı sıra A400M’in görev yelpazesini genişletme niyetinde olduğunu belirtti; insansız hava araçları taşıma, Future Combat Air System (FCAS) kapsamında uydu ve bulut tabanlı savaş alanı bağlantısı sağlama ile 20.000 litrelik su atışı yapabilen yangınla mücadele kitleriyle donatılma gibi yeni roller de masada. Ayrıca, Fransız Hava ve Uzay Kuvvetleri ile görüşmelerde kısa menzilli füzeler veya güdümlü bombalar taşıyabilecek bir taarruz varyantı ihtimali de tartışılıyor.
A400M’in elektronik harp varyantı, NATO’nun spektrum hakimiyetini desteklemenin yanı sıra, daha küçük hava kuvvetlerinin yüksek maliyetli özel EW filoları kurmadan etkili karıştırma yetenekleri edinmesine olanak tanıyacak.
Uçak hâlihazırda radar uyarı alıcıları, kızılötesi karşı tedbir sistemleri, flare ve chaff dağıtıcıları ve hayatta kalabilirliği artıran yapısal tasarım özellikleriyle donatılmış olsa da, önemli bir yükseltme olarak Directed Infrared Counter Measures (DIRCM) sistemleri entegrasyonu üzerinde çalışmalar sürüyor. Airbus, Alman tedarik ajansı BAAINBw’den aldığı sözleşme kapsamında, Elbit Systems tarafından sağlanan DIRCM sistemlerini 23 A400M’e kuracak. Bu sistemler, kızılötesi güdümlü füzeleri lazerle tespit edip etkisiz hale getirerek uçağı koruyor. Şu anda İspanya’nın Sevilla kentinde testler devam ediyor ve sertifika yaz 2025’te alınması bekleniyor. Montaj işlemleri Almanya’daki Manching ve İspanya’daki Getafe ile Sevilla tesislerinde, uçağın periyodik bakımlarıyla uyumlu olarak 2032’ye kadar sürecek. Bu modernize edilen uçaklar, yüksek tehditli bölgelerde taktik operasyonlara ve tıbbi tahliyelere destek verecek; böylece A400M’in zırhlı araç, helikopter ve mühendislik ekipmanı taşıyan stratejik lojistik versiyonunu tamamlayacak.
Airbus, A400M’in tehdit altındaki hava sahasının dışından elektronik karıştırma yapabilecek stand-off jammer görevine teknik olarak uygun olduğunu belirtiyor. Bu görev için çoklu anten entegrasyonu gerekiyor ve A400M yeterli hacim sunuyor. Dört adet TP400-D6 motoru da, sistemlerin yüksek elektrik ihtiyacını karşılayacak güç üretimini sağlıyor. Daha küçük jetler veya keşif uçaklarından dönüştürülen geleneksel EW platformlarının aksine, A400M’in yüksek yakıt kapasitesi sayesinde güvenli mesafede uzun süre görev yapması mümkün. Airbus, hem podlu karıştırıcı sistemler hem de entegre antenlerle roll-on/roll-off EW görev paketlerini inceliyor. Bu iyileştirmeler, A400M’in çok amaçlı görev portföyünü genişletme vizyonunun parçası olarak görülüyor.
Airbus A400 M Nedir?
A400M Atlas, Airbus Defence and Space tarafından geliştirilen dört motorlu turboprop askeri nakliye uçağıdır. Lockheed C-130 ile Boeing C-17 arasında konumlandırılmıştır. Hem taktik hem de stratejik nakliye görevlerini yerine getirmek üzere tasarlanmış ve 37 tona kadar ağır araç, helikopter ve insani yardım malzemesi taşıyabiliyor. Kısa veya yarı hazırlanmış pistlerden kalkış yapabilme kabiliyeti bulunan A400M, Mach 0.72 hıza yakın maksimum sürat ve tam yüklü halde 3.300 km’den fazla menzile sahiptir. İlk uçuşunu 2009 Aralık’ında gerçekleştirmiş, 2013’te hizmete girmiştir. Ocak 2025 itibarıyla 130 adet teslim edilmiştir. Başlıca kullanıcıları Alman, Fransız, İngiliz ve İspanyol Hava Kuvvetleridir. Hava ikmal görevlerine sertifikalı olup, tıbbi tahliye platformu olarak da görev yapmaktadır. Başlangıçta C-130 Hercules ve C-160 Transall’ın yerini alması amaçlanmışken, günümüzde insansız uçak taşıma, yangınla mücadele ve hassas taarruz gibi çoklu görevler için yükseltme çalışmaları devam etmektedir.
Dünya Genelinde Elektronik Harp Amaçlı Kullanılan Nakliye Uçakları
Askeri nakliye uçaklarının elektronik harp amaçlı kullanımı, soğuk savaş dönemine dayanır. Bu dönemde büyük gövdelerin dayanıklılığı, yük kapasitesi ve elektrik üretimi elektromanyetik operasyonlarda kullanıldı. ABD’de 1983’te hizmete giren EC-130H Compass Call, C-130’dan dönüştürülmüş ve düşman iletişim ile komuta kontrol ağlarını bozmak için karıştırıcı sistemlerle donatılmıştır. Sovyetler Birliği’nde 1970’lerde Yakovlev Yak-28PP Brewer-E, Yak-28 bombardıman uçağından dönüştürülmüş, bombalar yerine büyük iç karıştırıcılar ve dış anten dizileri ile chaff dağıtıcıları taşımıştır. Japonya da Kawasaki C-1 nakliye uçağını EC-1’e dönüştürerek EW eğitimi ve sinyal istihbaratı amaçlı kullanmıştır. Bu dönüşümlerin amacı, kararlı karıştırma, radar yanıltma ve elektromanyetik destek sağlamak, özellikle taarruz uçakları ve SEAD operasyonları ile koordineli görevlerde bulunmaktı. Avrupa ise taktik nakliye uçakları C-27J’ye EW modülleri takmayı araştırmış ancak henüz hizmete alınmamıştır.
Nakliye uçaklarının EW görevlerine adaptasyonu, gövde, kuyruk veya kanat uçlarına çeşitli antenlerin entegre edilmesi, kargo bölümünün elektronik harp operatörleri için çalışma alanlarına dönüştürülmesi, yüksek güçlü elektronik sistemleri destekleyecek elektrik sistemlerinin güçlendirilmesini içerir. Ayrıca, podlu sistemler, aerodinamik kaplamalar ya da radomlar ile karıştırıcı veya ELINT bileşenleri barındırılır. Güç sistemleri ek jeneratörler veya yedek bataryalarla desteklenir. Radar uyarı alıcıları, flare ve chaff dağıtıcılar ile yönlü kızılötesi karşı tedbir sistemleri de entegre edilebilir. Uçağın dayanıklılığı ve hava-hava ikmal kabiliyeti, uzun süre görev yapmasını sağlar. Bu özellikler sayesinde nakliye tabanlı EW uçakları, stand-off radar karıştırma, iletişim bozma, elektronik destek ve komuta röle görevlerini yerine getirebilir. A400M’in boyutları, güç üretimi ve modüler görev mimarisi bu gereksinimlerle uyumludur ve yapısal değişiklik gerektirmeden EW paketlerinin entegrasyonuna olanak tanır.
Dünya genelinde nakliye kaynaklı EW uçakları ya hizmette ya da öneri aşamasındadır. ABD’de EC-130H Compass Call halen aktif olup, üretilen 14 uçaktan 7’si görevde bulunuyor. Yerine geliştirilen EA-37B Compass Call, Gulfstream G550 platformuna dayalı olup, yeni SABER görev sistemi ve modüler karıştırıcı setlerine sahip. İtalya, iki adet görev sistemi satın alıp kendi G550 platformlarına entegre etmeyi planlıyor. Rusya’da Yak-28PP 1990’ların başına kadar kullanılmış, yerini EW kabiliyetli savaşçı türevleri almıştır. Çin, Shaanxi Y-9’dan türetilen Y-9DZ ve Y-9G varyantlarını kullanıyor; bunlar sırt radomları, yan anten dizileri ve karıştırıcı veya ELINT sistemlerine sahip. Japonya EC-1’i işletmeye devam ediyor ancak modern C-2’yi stand-off karıştırıcı olarak modifiye etmeyi planlamakta. Ukrayna-Suudi AN-132ISR programı, EW varyantı planı nedeniyle iptal edilmiştir. Avrupa ise PESCO ve FCAS kapsamında bu görevler için çalışmalar yürütüyor ancak henüz özel EW nakliye uçağı hizmete girmedi. Airbus A400M EW dönüşümüne devam ederse, bu, NATO üyesi ülkelerce ortak kullanılan, zaten aktif bir platformun elektronik harp görevlerine büyük ölçekte adapte edilmesi açısından Avrupa’da bir ilk olacak.
