Ukrayna Hava Kuvvetleri Sözcüsü Yurii Ihnat, Rusya’nın son saldırılarında jet motorlu Shahed-238 türevi insansız hava araçlarını kullanmaya başladığını açıkladı. İran menşeli Shahed-238’in bir türevi olan Geran-3, ilk kez Kasım 2023’te tanıtılmış ve 30–31 Temmuz tarihlerinde Kiev dahil olmak üzere kuzey bölgelerdeki saldırılarda tespit edildi.
Ihnat’a göre, saatte 500 kilometreyi aşan hızlarıyla bu insansız sistemler, radarlar tarafından seyir füzesi gibi algılanıyor ve Ukrayna’nın mevcut hava savunma sistemleri için ciddi zorluklar yaratıyor. 30 Temmuz’da gerçekleşen saldırıda 78 adet Shahed tipi drone kullanıldı; bunlardan 51’i çeşitli savunma önlemleriyle etkisiz hale getirildi. En az sekizinin jet motorlu olduğu doğrulandı. Aynı saldırıda yanıltıcı dronlar ve sekiz Iskander-K seyir füzesi de yer aldı; saldırılar 13 kişinin ölümüne, 130’dan fazla kişinin yaralanmasına yol açtı.
Geran-3, Tolou-10 veya Tolou-13 motorlarıyla güçlendirilen ve saatte 600 km hıza çıkabilen, yaklaşık 380 kg ağırlığında bir sistem. Önceki Shahed-136’ya kıyasla daha ağır ve güçlü olan bu modelin uçuş menzili iki saate kadar çıkıyor. Radar görünürlüğü oldukça düşük olan bu dron, motor sesinin farklılığı nedeniyle akustik tespit sistemlerini de yanıltabiliyor. Yapısal olarak güçlendirilmiş gövdesi, genişletilmiş kontrol yüzeyleri ve yeniden tasarlanan hava alıklarıyla dikkat çeken Geran-3, Ukrayna’nın Sky Fortress gibi algılama sistemlerini aşabilecek nitelikte.
Ukrayna’da ele geçirilen enkazlardan biri, “U-36” seri numarası taşıyordu ve Rusya’nın Tataristan bölgesindeki Alabuga Özel Ekonomi Bölgesi’nde üretildiği düşünülüyor. Bu üretim, İran tarafından sağlanan montaj kitlerinden yerli üretime doğru evrildi. Dronlarda Kanada, İsviçre ve ABD menşeli sivil elektronik parçalar bulundu. Bu da uluslararası yaptırımlara rağmen bu bileşenlerin dolaylı yollarla tedarik edildiğini düşündürüyor.
Geran-3’ün çeşitli versiyonları olduğu bildiriliyor: GPS/GLONASS güdümlü temel versiyon, termal görüntüleyici arayıcı başlık kullanan model, pasif radar güdümlü bir versiyon ve keşif/optik güdüm için elektro-optik sensörlü varyant. Hepsi yerden fırlatılıyor ve katı yakıtlı roket takviyesiyle havalanıyor. Hava tabanlı versiyonların varlığına dair henüz bir kanıt bulunmuyor.
Bu yeni tehdit karşısında Ukrayna, yüksek hızlı FPV drone önleyicileri geliştirmeye yöneldi. Başkan Zelenskiy, günde 1000 FPV drone üretme çağrısı yaparken, Bakan Fedorov, jet motorlu sistemler karşısında bu önleyicilerin yetersiz kalabileceğini belirtti. Geran-3’lerin, Ukrayna’nın hava savunma reflekslerini test etmek amacıyla sahaya sürülmüş olabileceği değerlendiriliyor.
Maliyet açısından bakıldığında ise dengesizlik göze çarpıyor. ABD üretimi bir Patriot füzesi 4 milyon dolar civarındayken, bir Shahed-136 sadece 20-50 bin dolara mal oluyor. Jet motorlu Geran-3’ün maliyeti ise yaklaşık 1.4 milyon dolar olarak tahmin ediliyor. Yüksek üretim maliyetleri ve ambargo kaynaklı tedarik sorunları nedeniyle Geran-3’ün seri üretimi sınırlı kalabilir. Ancak Rusya, bu sistemleri Geran-2 ve seyir füzeleriyle birlikte çok katmanlı saldırı taktikleriyle kullanarak Ukrayna’nın savunma stoklarını tüketmeyi hedefliyor.
Son olarak Ukrayna, bu yeni tehdidin analizi ve karşı önlemlerin geliştirilmesi için düşürülen dronların enkazlarını incelemeye devam ediyor. Uzmanlar, bu sistemlerin hem termal izleri hem de radara düşük görünürlükleri nedeniyle karmaşık bir hedef profili sunduğunu, ancak belirli koşullarda Stinger, Piorun ve Gepard gibi sistemlerle etkili şekilde vurulabildiklerini belirtiyor.
