Türkiye’nin yıllarca savunma planlarının merkezinde yer alan F-35 Lightning II programı, politik ve askeri nedenlerle tartışmaların odağında kalmaya devam ediyor. Peki, Türkiye’nin bu program için Amerika’ya ödediği milyarlarca dolarlık ödeme geri alındı mı? Konunun tüm detayları haberimizde.
Türkiye’nin F-35 Programına Yatırımı
Türkiye, F-35 programına 2000’li yılların başında katıldı ve program kapsamında hem uçak siparişleri verdi hem de üretimde kritik parçalar tedarik etti. Resmi verilere göre, Türkiye program süresince yaklaşık 1,4 milyar dolar ödeme yaptı. Bu rakam, uçakların maliyeti, eğitim paketleri ve teknik destek ödemelerini kapsıyordu.
Programdan Çıkarılma ve İptal Süreci
2019 yılında Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alması, Amerika ve NATO ile ciddi gerilimlere yol açtı. Bu gelişmenin ardından ABD, Türkiye’yi F-35 programından çıkardı. Programdan çıkarılma süreciyle birlikte, Türkiye’nin yaptığı ödemelerin geri alınıp alınamayacağı sorusu gündeme geldi.
Ödemeler Geri Alındı mı?
Savunma sanayi uzmanları ve resmi kaynaklara göre, Türkiye’nin F-35 için yaptığı ödemelerin büyük kısmı geri alınamadı. Programdan çıkarılma süreciyle birlikte, yapılan yatırımlar uçak siparişlerinin iptali ve tedarik zincirinde kaybolan paralar nedeniyle Türkiye için bir mali yük haline geldi. Ancak bazı eğitim ve teknik destek ödemeleri sınırlı ölçüde iade edilebilmiş olabilir; net rakamlar açıklanmadı.
Ekonomik ve Stratejik Etkiler
F-35 programı Türkiye için sadece finansal bir yatırım değildi; aynı zamanda yüksek teknoloji transferi ve savunma sanayii deneyimi sağladı. Ancak programdan çıkarılma, bu kazanımların bir kısmını sınırladı. Türkiye artık kendi milli savaş uçağı projelerine, özellikle KAAN yerli hava platformlarına ağırlık veriyor. Bu sayede F-35’de kaybedilen teknoloji deneyimi bir ölçüde telafi edilmeye çalışılıyor.
Gelecek Perspektifi
Türkiye, F-35 ödemelerinin geri alınamaması gibi bir ekonomik kaybı yaşasa da, bu süreci kendi savunma teknolojilerini geliştirmek için bir fırsata dönüştürüyor. Yerli savaş uçağı projeleri ve ileri teknoloji sistemler, Türkiye’nin bağımsız hava gücünü artırmayı hedefliyor.
Türkiye, F-35 programına yaptığı ödeme karşılığında programdan çıkarıldığı için yatırımlarının büyük kısmını geri alamadı. Ancak bu süreç, ülkenin savunma sanayiinde kendi yolunu çizme ve yerli projelere odaklanma ihtiyacını güçlendirdi. Önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin milli hava araçları ve ileri teknoloji projeleri, F-35’de kaybedilen fırsatların bir kısmını telafi etmeye çalışacak.
