Siper hava savunma sistemi, Türkiye’nin yaklaşık 20 yıldır sürdürdüğü milli hava savunma sistemi programı kapsamında geliştirilen en uzun menzilli ürün olarak öne çıkmaktadır. 15 Ocak 2018 tarihinde imzalanan Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sistemi Projesi Aşama-C neticesinde hayata geçirilen Siper, tek bir sistem değil sürekli gelişmekte olan sistemlerin genel adı olarak tanımlanabilir. Siper hava savunma ailesi, farklı versiyonları geliştirilen ve sürekli güncellenen modern bir sistemler bütünüdür. Halihazırda Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılan Siper Blok-1, yaklaşık 100 kilometre önleme menziline sahip olan ve 20 kilometre irtifaya ulaşan ilk versiyondur. 2021 yılında ilk atışını gerçekleştiren Siper blok-0’ın menzili yaklaşık 70 kilometreydi. Test atışlarından envantere giriş sürecine kadar bu menzil 100 kilometre eşiğini aştı. Türkiye, test aşamasında dahi sistemin aslında sürekli geliştirildiğini gösterdi.
Siper Blok-2 Kritik Bir Seviye Olacak
Türkiye’nin amacı doğal olarak uzun menzilli, balistik füze önleme kapasitesine sahip katmanlı hava savunma ağını oluşturmak. Buna bağlı olarak başlatılan Çelik Kubbe projesi, alçak irtifadan yüksek irtifaya kadar tüm sistemleri içinde bulunduran kapsamlı bir savunma yeteneği sunmaktadır. ADVENT gibi savaş yönetim sistemleriyle komuta kontrol sürecini daha organize ve hızlı hale getiren Türkiye, tehditleri bertaraf etmek için aslında tüm orduyu tek bir vücut gibi hareket ettirmek istiyor. Bunun gerçekleşmesi için Çelik Kubbe projesine bağlı Hisar ve Siper hava savunma sistemleri kritik öneme sahiptir. Çelik Kubbe, yalnızca hava savunma füzelerini değil, erken ihbar radarları, atış kontrol radarları vb. uzun menzilli sensörleri içermektedir. Bu nedenle Çelik Kubbe, yaklaşan tehditleri ilk tespit eden unsur olacaktır. Savaş Yönetim Sistemleri (SYS) ile Çelik Kubbe’nin her bir katmanı başta kendi bileşenleri olmak üzere tüm dost unsurlara bilgi aktarımı sağlayacaktır. Türk Silahlı Kuvvetleri de bu veri akışından elde edilen analize göre en uygun müdahale aracını ve mesafesini belirleyerek önleme görevini icra edecektir.
Türkiye, kısa ve orta menzilli hava savunma sistemlerinin seri üretimine başlamıştır. Bu sistemlerin menzili 8 ila 50 kilometre arasında değişiklik göstermektedir. Uzun menzilli hava savunma sistemlerinde ise 150 kilometre Siper Blok-2’nin stratejik önemi vardır. Siper Blok-2, 150 kilometre önleme menzili ve 30 kilometre irtifaya ulaşması nedeniyle modern savaş uçakları ve seyir füzeleri dahil pek çok hava aracını güvenli mesafede imha edebilir. Siper Blok-1 sistemi de aynı unsurlara karşı etkilidir ancak, 4 ve 4.5 nesil uçaklar hava savunma radarlarına karşı atışlarını 100 kilometrenin üstünde yapmaktadır. Bu nedenle çok daha uzun menzilde müdahale imkanı sağlayan Siper Blok-2, en caydırıcı hava savunma sistemleri arasında bulunacaktır. Bir kritik konu ise artık Siper Blok-2’den sonra elde edilen teknoloji sayesinde balistik füze önlemek amacıyla üretilecek olan Siper Blok-3 sistemidir. Yaklaşık 180 kilometre menzile ulaşması beklenen Siper Blok-3, yüksek irtifa kabiliyeti sayesinde balistik füze tehditlerine karşı etkili olacak. Bölgede hem beşinci nesil uçakların hem de balistik füzelerin artışını göz önünde tutarsak, Çelik Kubbe beklentinin de ötesinde bir tespit ve müdahale yeteneğine sahip olmalıdır.
Siper Blok-2’nin Özellikleri
Siper, havadan gelen tehditlere füze ile fiziki müdahale ederek önleme gerçekleştiren bir sistemdir ancak, basit gibi görünen bu işlemin arkasında çok sayıda araçtan oluşan devasa bir batarya bulunmaktadır. Siper hava savunma sisteminin tek bir bataryasında; atış kontrol merkezi, atış kontrol radarı, füze fırlatma sistemi, füze taşıma ve yükleme sistemleri, tam atım füzeler, haberleşme sistemleri, destek ekipmanları bulunmaktadır. Bu komplike yapı sayesinde Siper’in taktik üstünlük sağlayan pek çok özelliği bulunmaktadır. Siper, dost ve düşman unsurları otomatik olarak ayırabilir (IFF). Farklı kaynaklardan gelen verileri birleştirerek hava resmini çıkarır ve bu sayede bünyesindeki radar ve sensörlerin ulaşamadığı noktaların dahi durumunu kontrol edebilir. Siper Blok-2, hedef teşhisinden sonra önceliklendirme yaparak hedeflerin hangi sıralamaya göre imha edilmesi gerektiğini hesaplayabilir. Çoklu hedef takibi sayesinde onlarca unsuru aynı anda takip edebilir. Dikey fırlatıcı ile Siper, 360 derece kısıtlamasız müdahale yönüne sahiptir. ALP-300G arama radarı ile entegre çalışabilen Siper, 300 kilometreden fazla tespit mesafesine sahiptir. Azami 150 kilometre menzile, 30 kilometre irtifaya ulaşabilir. Yüksek etkili harp başlığı, Siper Blok-2’nin de balistik füzelere karşı müdahale etmesine olanak tanır. Bu noktada Siper Blok-2 ve Siper Blok-3 arasında başarı oranı değişkenlik gösterir ama Siper Blok-2’nin tüm hava hedeflerine karşı kullanıldığını sadece balistik füze imha kabiliyeti bakımından Siper Blok-3’ün çok daha etkili olacağını söyleyebiliriz.
SİPER’in Genel Özellikleri
- Hava Savunma Planlama ve Koordinasyon: Hava savunma operasyonlarının etkin bir şekilde planlanması ve koordine edilmesi.
- Birleştirilmiş Hava Resmi Üretimi: Farklı kaynaklardan gelen verileri birleştirerek kapsamlı bir hava resmi oluşturulması.
- Çoklu Angajman ve Ardışık Ateşleme: Aynı anda birden fazla hedefe karşı angajman yeteneği ve ardışık ateşleme imkanı.
- Dost Düşman Tanıma (IFF): Hedeflerin dost mu düşman mı olduğunun otomatik olarak belirlenmesi.
- Otomatik Tehdit Yönetimi: Tehditlerin otomatik olarak algılanması ve yönetilmesi.
- Tehdit Değerlendirme ve Silah Tahsis: Tehditlerin önceliklendirilmesi ve uygun silahların tahsis edilmesi.
- Manuel/Yarı Otomatik/Otomatik Angajman Yeteneği: Operatörün duruma göre manuel, yarı otomatik veya otomatik angajman modlarını seçebilmesi.
- Çoklu-Hedef/Çoklu-Radar Füzyonu: Farklı radarlardan gelen verilerin birleştirilerek hedef takibinin iyileştirilmesi.
- Füzeler ile Çift Yönlü İletişim Yeteneği: Füzelerin uçuş sırasında güncellenebilmesi ve kontrol edilebilmesi.
- Aktif Radar Arayıcı Başlık ile Terminal Safha Güdüm: Füzenin son safhada hedefe daha hassas bir şekilde yönlendirilmesi.
- Yüksek Etkili Harp Başlığı: Hedeflerin imha edilmesinde yüksek etkinlik.
- Telli/Telsiz Haberleşme: Farklı haberleşme yöntemleriyle iletişim imkanı.
- Gündüz, Gece ve Kötü Hava Koşullarında Görev Yapabilme: Her türlü hava koşulunda operasyonel olma.
- Link 16 Taktik Data Link ve JREAP: Türk Hava/Kara/Deniz Kuvvetleri komuta kontrol unsurları ile koordinasyon.
- Gömülü Simülasyon: Personelin eğitimi için gömülü simülasyon sistemi.
