Birleşik Krallık, ABD ve Avustralya’ya destek amacıyla Endonezya-Pasifik bölgesinde faaliyet gösterecek SSN-AUKUS nükleer enerjili taarruz denizaltısı programında resmi olarak üretim çalışmalarına başladı. 25 Haziran 2025’te Babcock, Birleşik Krallık, Avustralya ve ABD arasındaki üçlü işbirliğinin başlangıcı olarak uzun vadeli ön hazırlık çalışmalarının başladığını duyurdu. Bu gelişme, 31 Mart 2025’te sona eren mali yıl için Babcock’un ön finansal sonuçları arasında paylaşıldı. Şirketin Mission Systems bölümü, Astute sınıfı denizaltıların halefi olacak silah taşıma ve fırlatma sistemi için ilk bileşenlerin tedarikine başlamasına olanak veren iki sözleşme aldı. Babcock’un SSN-AUKUS programındaki rolü, Astute ve Dreadnought sınıfı projeleriyle ve hem Birleşik Krallık hem de ABD’nin caydırıcı filoları için füze tüpü montajları üretme deneyimiyle uyumludur.
SSN-AUKUS denizaltısı, 2030’ların sonlarından itibaren Birleşik Krallık’ın Astute sınıfı denizaltılarının yerini almak üzere tasarlanmakta olup, Avustralya’nın nükleer enerjili ve konvansiyonel silah taşıyan ilk taarruz denizaltısı filosunun temelini oluşturacak. Bu program, AUKUS Girişimi’nin birinci sütunu olan ve 2018’de başlatılan Denizaltı Gelecek Kapasitesi (Maritime Underwater Future Capability) projesinden evrilen Birleşik Krallık’ın SSN(R) konseptine dayanıyor. Önceki denizaltı programlarındaki gecikmeler sonrası Mart 2023’te Avustralya’nın katılımıyla program SSN-AUKUS olarak yeniden adlandırıldı. Birleşik Krallık ve Avustralya, ABD teknolojileri; itki sistemleri, dikey fırlatma sistemleri ve AN/BYG-1 tabanlı ortak bir savaş sistemi dahil olmak üzere gelişmiş teknolojileri entegre ederek ortaklaşa bu yeni sınıfı geliştiriyor. Böylece üç donanma arasında birlikte çalışabilirlik artırılıyor. Birleşik Krallık 12 denizaltı üretmeyi planlarken, Avustralya Osborne Denizaltı Tersanesi’nde beş denizaltı inşa etmeyi ve ABD’den beşe kadar Virginia sınıfı denizaltı satın almayı hedefliyor.
SSN-AUKUS denizaltıları SSN(R) tasarım temeline dayanıyor ve 10.000 tondan fazla yer değiştirme, Rolls-Royce’un PWR3 reaktörüyle çalışan turbo-elektrik itki sistemi ve gelişmiş manevra için X biçimli kontrol yüzeylerine sahip olması bekleniyor. Gürültüyü azaltan kılıflı pervane, gövdeye monte hidroplanlar ve geleneksel periskoplar yerine optronik direkler gibi özelliklerin dahil edilmesi öngörülüyor. Silahlandırma, torpidolar, mayınlar veya insansız denizaltı araçları için uygun altı adet 21 inç torpido tüpü ile üç modüler yük bölmesi içinde yedi dikey fırlatma tüpü olmak üzere kara saldırı seyir füzeleri ve gelecekteki silahların fırlatılmasına imkan verecek. Sensör sistemleri ise baş sonar, yan dizilimler ve yüzgeç monteli sensörleri kapsayacak şekilde kapsamlı sualtı keşfi sağlamak üzere tasarlanıyor. Bu bilgiler, resmi teknik dokümanlardan çok kamuya açık konsept görselleri ve analizlerden elde edilmiştir.
Birleşik Krallık’ın ilk SSN-AUKUS denizaltısının yapımına 2020’lerin sonlarında BAE Systems’ın Barrow-in-Furness tesislerinde başlanması ve hizmete girişinin 2030’ların sonunda planlanması öngörülüyor. Avustralya ise ilk denizaltısını bu on yılın sonunda üretmeye başlayıp, 2040’ların başında teslim etmeyi hedefliyor. Rolls-Royce’un Derby’deki Raynesway fabrikası reaktörleri üretecek ve tesis Birleşik Krallık ile Avustralya hükümetlerinin yatırımıyla genişletiliyor. Avustralya, on yıl içinde bu tesisin büyümesini desteklemek için 2.4 milyar sterlin taahhüt etti ve kendi tersanesine yatırım yapıyor. İş gücü entegrasyonu kapsamında Avustralyalı personel Birleşik Krallık ve ABD denizaltı programlarına yerleştiriliyor. Önümüzdeki on yıl boyunca programın Birleşik Krallık’ta 30.000 iş, 30.000 stajyerlik ve 14.000 mezun pozisyonu yaratması bekleniyor. Üretimin tam kapasiteyle 2030’larda başlaması ve her 18 ayda bir denizaltı teslim edilmesi hedefleniyor; bunun için 2028’de Detaylı Tasarım ve Uzun Vadeli Ön Hazırlık (D2L2) aşamasının tamamlanmasıyla üretim onayı bekleniyor.
Birleşik Krallık Hükûmeti’nin 2025 Stratejik Savunma İncelemesi (SDR), 2027’ye kadar GSYH’nin %2,6’sına çıkarılması planlanan artan savunma harcamalarını ve sonraki parlamento döneminde %3’e ulaşma potansiyelini açıkladı. Bu bütçeye nükleer denizaltı üretimi için 6 milyar sterlin, mühimmat için 4,5 milyar sterlin ayrıldı. SDR, savunmanın ekonomik büyümeye katkısını vurguladı ve sanayi iş birliğinin artırılması gerektiğini belirtti. Yatırımlar arasında İskoçya’daki HMNB Clyde tesislerinin genişletilmesi için 250 milyon sterlinlik ilk yatırım da yer alıyor. SSN-AUKUS inisiyatifi, Birleşik Krallık’ın denizaltı hazırlığını ve sanayi altyapısını güçlendirmede merkezi bir rol oynuyor. Avustralya’nın katkısı ise Babcock ve HII ortaklığı H&B Defence’in Mayıs 2025’te aldığı, Avustralyalı firmaları Virginia sınıfı tedarik zincirine entegre etmeye yönelik iki yıllık tedarikçi nitelik programı liderliği sözleşmesini kapsıyor.
SSN-AUKUS programı, Astute sınıfı denizaltı yapımı sürecinde yaşanan zorluklar arasında doğdu. Planlanan denizaltılardan sadece beşi hizmette, ikisi ise yapım aşamasında bulunuyor. Devonport ve Faslane gibi kritik üslerdeki altyapı gecikmeleri operasyonel kullanılabilirliği sınırladı. HMS Ambush ve HMS Artful yıllardır görev yapmazken, HMS Audacious kuru havuza erişim için 18 ay bekledi. Yeni denizaltı sınıfı, bakım ve yükseltme süreçlerini zorlaştıran tasarım sorunlarını gidermeyi amaçlıyor. EUSTON gibi altyapı projeleri, yüzer kuru havuzlar edinerek mevcut bakım tesislerindeki tıkanıklığı azaltmayı hedefliyor. Ancak, uzmanlık gerektiren denizaltı personeli alımı ve sivil sektörle rekabet iş gücü genişletmesini zorlaştırıyor.
ABD’nin katkıları arasında, 2030’ların başından itibaren Avustralya’ya üç Virginia sınıfı denizaltı transferi ve muhtemel iki ilave denizaltı yer alıyor. HMAS Stirling üs merkezli Batı Denizaltı Döner Gücü 2027’den itibaren bir Birleşik Krallık Astute sınıfı ve en fazla dört ABD Virginia sınıfı denizaltı rotasyonunu içerecek. Avustralya’nın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) koruması altındaki nükleer olmayan statüsü, yerel nükleer yakıt üretimini engelliyor; bu nedenle reaktörler Birleşik Krallık’ta üretilip mühürlenecek. 2024’te imzalanan Birleşik Krallık-ABD Kuvvet Statüsü Anlaşması, Kraliyet Donanması’nın rotasyonlara katılımını sağlıyor. ABD endüstriyel kapasitesinin her iki donanmanın ihtiyaçlarını karşılayıp karşılayamayacağına dair endişeler Pentagon’un incelemesine yol açtı ve Avustralya’nın savunma harcamalarını GSYH’nin %2’sinden %3,5’e çıkarması çağrısı yapıldı. Siyasi analizler, ABD denizaltı teslimatlarında gecikmeler veya azalmalar olabileceği uyarısında bulunarak Avustralya’nın acil durum planları yapması gerektiğini vurguladı.
2025 ortası itibarıyla SSN-AUKUS, tasarım ve teknoloji paylaşımı açısından üç ülkeyi kapsayan üçlü bir program olarak devam ediyor. Birleşik Krallık’ın denizaltı sayısı hedefi resmi olarak sınırlandırılmamış olmakla birlikte 12’ye kadar çıkabilir. Program maliyetlerinin 40 milyar doları aşması bekleniyor. Girişim, 2030’lara kadar sürecek Birleşik Krallık Dreadnought balistik denizaltı yapımıyla örtüşüyor ve her ikisi Savunma Nükleer Girişimi kapsamında ek finansman alıyor. Avustralya’nın Birleşik Krallık sanayi kapasitesine yaptığı yatırımlar, tedarik zinciri baskılarını hafifletmeyi ve basınçlı gövde çeliği, valfler, bataryalar ve elektrik sistemleri gibi kritik bileşenlerin üretimini desteklemeyi amaçlıyor. Bu sanayi katılımı aynı zamanda Avustralya’nın yerel sektörünü tam ölçekli denizaltı üretimine hazırlıyor. 2023’te kurulan Nükleer Beceri Görev Gücü, nükleer savunma alanındaki personel eksikliklerini gidermek için iş gücü geliştirme ve akademik iş birliği çalışmalarını koordine ediyor.
Planlandığı şekilde tamamlanırsa SSN-AUKUS denizaltıları istihbarat toplama, gözetleme, denizaltı ve gemi karşıtı savaş ile hassas vuruş görevlerini yerine getirecek. Erişimi kısıtlayıcı alanlara nüfuz etme, uzun menzilli devriyeler yapma, insansız denizaltı araçları konuşlandırma ve özel harekât destekleme yeteneklerine sahip olacaklar. On yıllarca hizmet vermesi planlanan bu sınıf, Birleşik Krallık ve Avustralya deniz stratejisinin temel taşlarından biri olacak ve ABD’nin Endonezya-Pasifik bölgesindeki stratejik varlığına katkı sağlayacak. Sanayi, finansman ve personel açısından zorluklar devam etse de SSN-AUKUS, AUKUS Girişimi’nin birinci sütunundaki denizaltı iş birliğinin merkezinde yer almakta ve katılımcı ülkelerin 2030’lar sonrası savunma planlarını şekillendirecektir.
