Balistik füze, fırlatıldıktan sonra yörüngesinin büyük bir kısmında yerçekimi etkisiyle serbest düşüş yapan, uzun menzilli bir füze türüdür. Genellikle kara ya da deniz platformlarından ateşlenen bu füzeler, hedeflerine ulaşana dek belirli bir yörünge izler.
Temel Özellikleri
- Fırlatma ve İtki: Roket motorları sayesinde yüksek hızla fırlatılır.
- Yörünge Aşaması: Atmosfer dışına çıkarak balistik, yani serbest düşüş yolunda hareket eder.
- Hedefe İniş: Yerçekimi etkisiyle atmosfere geri döner ve hedefe doğru iner.
Sınıflandırma
- Kısa Menzilli Balistik Füze (SRBM): 1.000 km’ye kadar menzile sahip, örneğin Iskander-M.
- Orta Menzilli Balistik Füze (MRBM): 1.000–3.000 km menzilli.
- Uzun Menzilli Balistik Füze (IRBM): 3.000–5.500 km arası menzil.
- Kıtalararası Balistik Füze (ICBM): 5.500 km’den uzun menzil, Minuteman III gibi.
- Denizaltıdan Atılan Balistik Füze (SLBM): Denizaltılardan fırlatılır, örneğin Trident II.
Kullanım Alanları
Balistik füzeler genellikle stratejik caydırıcılık amacıyla kullanılır ve nükleer başlık taşıma kapasitesine sahiptir. Uzun menzilleri sayesinde düşmanın kritik noktalarına hızlı ve etkili saldırılar düzenleyebilirler. Hem kara hem deniz platformlarından ateşlenebilme yetenekleriyle çok yönlü saldırı ve savunma imkânı sağlarlar. Ayrıca hem nükleer hem konvansiyonel başlıklarla çeşitli savaş senaryolarında kullanılabilir.
Balistik Füze ile Seyir Füzesi Arasındaki Fark
Balistik füzeler, çoğunlukla atmosfer dışına çıkarak yerçekimi etkisiyle hareket ederken, seyir füzeleri atmosfere yakın irtifada ve yönlendirilerek uçar.
Balistik Füze Hızları
Balistik füzeler çok yüksek hızlara ulaşır. Roket motoru ateşlendikten sonra ses hızının birkaç katına ulaşırlar. Yörüngedeyken hızları genellikle Mach 10 ile 25 (yaklaşık 12.000–30.000 km/saat) arasında değişir. Atmosfere tekrar girişte hızları biraz düşse de hâlâ Mach 10 civarındadır. Örneğin:
- Kısa menzilli füzeler Mach 5–7 hızlarında (6.000–8.500 km/saat)
- Orta menzilliler Mach 10–15 (12.000–18.000 km/saat)
- Kıtalararası füzeler Mach 20–25 (24.000–30.000 km/saat) hızlara ulaşabilir.
Bu yüksek hızlar, füzelerin hedefe hızlı ulaşmasını ve savunma sistemlerinin tepki süresini azaltmasını sağlar.
Balistik Füze Özellikleri
- Yörünge: Atmosfer dışına çıkar ve yerçekimi etkisiyle hedefe iner.
- Menzil: 100 km’den 12.000 km’ye kadar çeşitlilik gösterir.
- Başlık Tipleri: Nükleer, konvansiyonel, kimyasal veya biyolojik olabilir. Çoklu savaş başlığı taşıyabilir (MIRV).
- Fırlatma Platformları: Kara, denizaltı, gemi veya hava platformları.
- Hareket Kabiliyeti: Yüksek ivme ve gelişmiş manevra kabiliyetiyle hedef savunmasını aşabilir.
- Navigasyon: Gelişmiş sistemlerle yüksek isabet sağlar.
- Dayanıklılık: Patlamaya dayanıklı yapısıyla radar ve savunma sistemlerine karşı gizlenebilir.
- Depolama: Uzun süre stoklanabilir ve hızlıca ateşlenebilir.
Balistik Füze Savunması
Balistik füzeleri durdurmak zordur ancak şu yöntemlerle müdahale edilir:
- Erken uyarı sistemleri: Radarlar ve uydularla fırlatma tespiti.
- Orta ve yüksek irtifa savunması: Atmosfer dışındayken füzenin imhası (ör. ABD GMD, İsrail Arrow).
- Atmosfer içi savunma: Hedefe yaklaşan füzeyi yok etmek için Patriot PAC-3, THAAD gibi sistemler.
- Lazer ve enerji silahları: Gelişme aşamasında.
- Elektronik harp: Yönlendirmeye müdahale (sınırlı etkili).
- Çok katmanlı savunma: Farklı seviyelerde çalışan sistemlerin entegrasyonu.
Zorluklar ise; yüksek hızlar, atmosfer dışındaki yörünge, çoklu savaş başlıkları ve yanıltıcı tedbirlerdir.
Balistik Füze Menzil Kategorileri
| Füze Türü | Menzil (km) | Kullanım Alanı |
|---|---|---|
| Kısa Menzilli (SRBM) | 0–1.000 | Yakın mesafe taktik operasyonlar |
| Orta Menzilli (MRBM) | 1.000–3.000 | Bölgesel stratejik hedefler |
| Orta-Uzun Menzilli (IRBM) | 3.000–5.500 | Uzun menzilli stratejik saldırılar |
| Kıtalararası (ICBM) | 5.500+ | Küresel stratejik operasyonlar |
| Denizaltıdan Atılan (SLBM) | 500–8.000+ | Esnek stratejik caydırıcılık |
