ABD Ordusu, Washington’daki AUSA Yıllık Toplantısı’nda Janus Programı’nı duyurdu. Program, özel sektör tarafından geliştirilecek mikroreaktörlerin 2028 yılına kadar üslerde kesintisiz enerji sağlamasını amaçlıyor. Bu girişim, Başkanlık Kararnamesi 14299 ile uyumlu olarak üsleri elektrik şebekesi kesintilerine karşı güçlendirmeyi ve Enerji Bakanlığı (DOE) desteğiyle gelişmiş reaktörlerin konuşlandırılmasını hızlandırmayı hedefliyor.
Ordu yetkilileri, kritik tesislerde kesintisiz enerji ihtiyacına dikkat çekerek Janus Programı’nı tanıttı. Program kapsamında özel sektör reaktörleri inşa edecek, işleyecek ve sahip olacak; Ordu ise teknik denetim sağlayacak ve yakıt tedarikini DOE ile koordine edecek. Bu yaklaşım, NASA’nın COTS modeli gibi, tedarikçilerin prototiplerden tekrar üretilebilir birimler geliştirmesine olanak tanıyor.
Program, yaklaşık 20 megavat elektrik gücüne sahip mikroreaktörler üzerine odaklanıyor. Bu reaktörler, deniz veya hava taşımacılığına uygun kompakt boyutlarda olacak, ancak büyük bir üssü bağımsız şekilde besleyebilecek kapasitede tasarlanıyor. Referans teknoloji, Project Pele’den türetilmiş, taşınabilir, TRISO yakıtlı ve HALEU tabanlı bir nesil IV reaktörünü içeriyor; üç yıl boyunca yakıt ikmali gerektirmeden elektrik üretebiliyor ve dört 20’lik konteynerde taşınabiliyor.
Başkanlık Kararnamesi 14299, ABD Ordusu’nu 2028 mali yılı sonuna kadar ABD topraklarında denetimli bir reaktörü faaliyete geçirmeye zorluyor ve DOE’ye de gelişmiş, özel finansmanlı reaktörleri ulusal güvenlik görevlerini destekleyecek şekilde yetkilendirme görevi veriyor. Janus, bu hedeflere ulaşmak için Ordu’nun kullandığı araç konumunda bulunuyor.
Mikroreaktörlerin avantajları somut: Böylesi bir üs, bölgesel elektrik kesintilerine, şiddetli hava koşullarına veya siber saldırılara karşı kritik tesisleri besleyebilir; üç yıllık yakıt döngüsü, binlerce dizel ikmalini ortadan kaldırır ve lojistik yükü azaltır; ayrıca sabit enerji sağlayarak eğitim alanları, simülatörler ve güvenli veri merkezlerinde kararlı güç sunar. Yenilenebilir enerji veya bataryalar da kullanılabilir; reaktör sabit bir temel sağlar.
Program, yakıt ve lisanslama alanlarında bazı zorluklar barındırıyor. HALEU’ye erişim sınırlı ve ABD’nin zenginleştirme kapasitesi henüz tam olarak oluşmadı. DOE, yakıt, saha ve güvenlik düzenlemelerinin uygun şekilde sıralanmasında kritik rol oynuyor. Ödüller, tedarikçileri bu bağımlılıklara göre yönlendirecek şekilde yapılandırılmış durumda.
Project Pele için üretim çalışmaları başladı ve ABD’de elektrik üreten ilk IV nesil reaktör olması bekleniyor. Konteyner tabanlı tasarım, nakliye ve saha hazırlığını kolaylaştırıyor. Ordu ve DOE, güvenlik ve şeffaflığı ön planda tutmayı hedefliyor.
Janus, ucuz elektrik sağlamak için değil, enerji güvenliği sağlamak için tasarlanmış bir program. Hedefe ulaşılması, üslerin operasyonel bağımsızlığını artıracak ve mikroreaktörlerin küresel pazar ve güvenlik dinamiklerini etkilemesini sağlayacak.
