Amerika’nın önde gelen iki savunma sanayi şirketi, Norveç’in Arktik koşullarına uygun ileri düzey deniz gözetleme insansız hava araçlarını tedarik etmek için kıyasıya bir rekabet içerisinde. Oslo’nun 2025–2036 Savunma Taahhüdü kapsamında insansız hava sistemlerini genişletmeye hazırlandığı bu süreçte, Northrop Grumman ve General Atomics projede öne çıkan iki aday konumuna geldi. Bu ihale, NATO’nun kuzey kanadının güvenliği açısından kritik bir rol oynayabilir.
Söz konusu insansız hava araçları, Kuzey Kutup Dairesi’nin 300 kilometre kuzeyinde yer alan Andøya Hava Üssü’ne konuşlandırılacak. 2024 yılının başlarında Norveç Savunma Bakanlığı, ABD merkezli üreticilere bilgi talep formu göndererek rekabetçi tedarik sürecini resmen başlattı.
General Atomics, deniz devriye görevlerinde kendini kanıtlamış orta irtifa-uzun havada kalış (MALE) sınıfı MQ-9B SeaGuardian modelini önerdi. Northrop Grumman ise ABD Donanması’nın gözetleme sistemine entegre edilmiş yüksek irtifa MQ-4C Triton modelini teklif etti.
Henüz projenin ilk aşamalarında olunmasına rağmen rekabet kızışmış durumda. Northrop Grumman’ın küresel gözetleme birimi başkan yardımcısı Jane Bishop, MQ-9B modelini hedef alan eleştirel bir yazı kaleme aldı. Yazıda SeaGuardian’ın Triton’a göre daha düşük irtifada görev yapabildiği ve bu durumun savaş bölgelerinde düşürülen MALE sınıfı araçların sayısını artırdığı ifade edildi. Ayrıca Norveç’in SeaGuardian’ı tercih etmesi durumunda, bir Triton’un kabiliyetine ulaşabilmek için “dört kat daha fazla” araç alması gerektiği vurgulandı.
General Atomics, bu eleştirilere kamuoyu önünde yanıt vermekten kaçındı. Ancak şirketin sunduğu drone, NATO kuvvetleriyle entegrasyon konusunda kanıtlanmış, maliyet etkin ve yaygın olarak ihraç edilen bir seçenek olmaya devam ediyor.
Norveç açısından nihai karar yalnızca teknik yeterlilikle değil, aynı zamanda mevcut sistemlerle uyumlulukla da şekillenecek. Her iki üretici de, Norveç Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin büyüyen P-8A Poseidon deniz devriye uçak filosuyla tam uyumluluk vaat ediyor. ABD yapımı bu uçaklardan Norveç, 2022’den itibaren beş adet teslim aldı ve bu uçaklar eskiyen P-3 Orion ve DA-20 Falcon’ların yerini alıyor.
Tedarik sürecinin kapsamı henüz netleşmiş değil. Norveç Savunma Tedarik Ajansı (NDMA) Hava Sistemleri Direktörü Tuğgeneral Jarle Nergård, projenin hâlâ kavramsal aşamada olduğunu doğruladı. “Şu anda ihtiyaçları tanımlıyor ve operasyonel gereklilikleri değerlendiriyoruz. Henüz uçuş testleri planlanmadı ve nihai bir karar alınmadı” dedi.
Bu süreçte Norveç, denizcilik alanındaki teknoloji yatırımlarını da artırıyor. Hükümet, İngiltere liderliğinde Ukrayna için insansız deniz araçları geliştirmeye yönelik girişime, Norveçli Kongsberg firmasının teknolojileriyle birlikte 620 milyon dolarlık destek sağladı.
Küresel ölçekte Arktik bölgesinde jeopolitik dengeler giderek karmaşıklaşırken, Norveç’in seçeceği İHA platformu yalnızca ulusal savunmayı değil, NATO entegrasyonu ve insansız savaş teknolojilerinin geleceğini de etkileyebilir.
