Çin devlet televizyonu CCTV 13’te yayımlanan bir program, Shenyang Uçak Üretim Tesisi’nden alınan görüntülerle Çin’in J-35A adlı beşinci nesil savaş uçağını artık seri üretime geçirdiğini gözler önüne serdi. Görüntülerde, montaj hattında yer alan en az beş ila altı adet J-35 gövdesi yer aldı. Bunlardan birinin “040070” gibi bir seri numarası taşıması, dördüncü üretim partisine ait olduğunu ve uçağın artık prototip aşamasını aştığını ortaya koyuyor.
Mayıs 2025’te internete sızan bazı görüntülerde de ilk üretim modelleri olarak tanımlanan, astar boya kaplı yeşil gövdeli J-35’ler dikkat çekmişti.
PLAAF Envanterine Girdi: J-20 ile Paralel Kullanım
Askerî uzman Andreas Rupprecht’e göre, “61820” ve “61821” seri numaralı J-35A’lar, Çin Hava Kuvvetleri’ne (PLAAF) bağlı Kuzey Tiyatro Komutanlığı’nda, Shenyang yakınlarındaki 1. Hava Tugayı’na teslim edildi. Bu birlik aynı zamanda Çin’in diğer beşinci nesil savaş uçağı olan J-20’yi de işletiyor. Böylece Çin, ABD’nin ardından aynı anda iki farklı beşinci nesil uçağı aktif olarak kullanan ikinci ülke konumuna yükseldi.
Teknik Özellikler ve Platform Uyumu
J-20 uzun menzilli ve ağır sınıf bir hava üstünlük uçağı olarak görev yaparken, J-35A daha küçük ve maliyet etkin bir seçenek sunuyor. Modern veri bağlantıları, dağıtılmış açıklıklı hedefleme sistemleri, radar soğurucu kaplama, dijital kokpit ve ağ merkezli savaş yetenekleriyle donatılmış durumda. PLAAF’ın J-10C, J-16, J-20 ve J-35A’dan oluşan dört katmanlı bir savaş uçağı mimarisi kurduğu değerlendiriliyor.
Çin, bu uçakları 3 Eylül 2025’te düzenlenecek olan II. Dünya Savaşı’nın sona erişinin 80. yıl törenlerinde sergilemeyi planlıyor. Törende hipersonik füzeler, elektronik harp platformları ve çeşitli insansız hava araçları da yer alacak.
Gelişim Süreci: FC-31’den J-35A’ya
J-35A, Shenyang Uçak Şirketi tarafından geliştirilen ve başlangıçta ihracat odaklı olarak tanıtılan FC-31 “Gyrfalcon” prototipi temel alınarak geliştirildi. İlk uçuşunu 31 Ekim 2012’de gerçekleştiren FC-31’in ikinci prototipi 2016’da farklı hava alıkları, dikey stabilizatörler ve kokpit tasarımıyla görücüye çıktı. Ardından PLA’nın ilgisiyle iki varyant geliştirildi: Uçak gemisi için J-35 ve kara konuşlu versiyon J-35A.
J-35A, ilk uçuşunu 26 Eylül 2023’te yaptı ve 2024 Zhuhai Airshow’da “75” numarası ve PLAAF rozetiyle tanıtıldı. Tasarımcısı Wang Yongqing, uçağın diğer sistemlerle radar verisi paylaşabildiğini ve entegre savunma yapılarıyla koordinasyon kurabildiğini ifade etti.
Teknik Detaylar: Orta Ağırlıklı, Ağ Merkezli Savaşçı
Açık kaynaklara göre J-35A, iç silah yuvalarına sahip, trapez kanatlı, çift motorlu ve radar emici kaplamaya sahip bir uçak. Uzunluğu yaklaşık 17.3 metre, kanat açıklığı ise 11.5 metre olarak tahmin ediliyor. Azami kalkış ağırlığı 25–28 ton arasında.
Erken prototiplerde WS-13E veya RD-93 türevi WS-21 motorları kullanıldı; ancak WS-19 gibi süpersonik seyir kabiliyetine sahip motorlar da gelecekteki modellerde düşünülebilir. İç silah yükü olarak PL-10, PL-15 veya PL-17 hava-hava füzeleri taşıyabileceği, harici istasyonlara ise güdümlü mühimmatlar eklenebileceği öngörülüyor.
Kokpitinde geniş ekranlı dijital göstergeler, baş üstü hedefleme sistemleri, AESA radar, kızılötesi arama ve takip (IRST) sensörleri, elektronik harp sistemleri ve radar uyarı alıcıları bulunduğu düşünülüyor.
Donanma Versiyonu: Uçak Gemisi Fujian ile Uyumlu
Kara konuşlu versiyonun yanı sıra J-35’in donanma varyantı da geliştiriliyor. Mart 2025 raporlarına göre, J-35 ilk elektromanyetik mancınık (EMALS) kalkışını Çin’in yeni nesil uçak gemisi Type 003 Fujian üzerinden gerçekleştirdi. Fujian’ın üç mancınığa sahip olduğu ve 48’e kadar J-35 taşıyabileceği belirtiliyor. Diğer gemiler olan Liaoning ve Shandong’un ise 24 J-35 ve J-15 elektronik harp varyantı taşıyabileceği öngörülüyor.
İhracat Hamleleri: Pakistan ve Orta Doğu Hedefte
Çin, J-35A’yı 2025 Paris Airshow’da da sergileyerek, özellikle ABD yapımı F-35’e erişemeyen ülkelere alternatif olarak sunmaya başladı. Pakistan’a 40 adetlik bir teklifin %50 indirimle yapıldığı ve 2026’da teslimatların başlayacağı iddia edildi. Ancak Pakistan Savunma Bakanı Khawaja Asif bu bilgileri “spekülatif” olarak nitelendirdi.
Buna rağmen, Pakistan’ın daha önce KJ-500 erken uyarı uçakları ve HQ-19 hava savunma sistemleriyle birlikte bu uçağa ilgi duyduğu biliniyor. Mısır, Cezayir ve Suudi Arabistan gibi ülkeler de Çin’in potansiyel müşterileri arasında yer alıyor.
Stratejik Anlamı ve Gelecek Projeksiyonu
J-35A’nın PLAAF envanterine girmesiyle Çin, ABD’nin ardından aynı anda iki farklı beşinci nesil savaş uçağı işleten ikinci ülke haline geldi. Bu, ABD Hava Kuvvetleri’nin F-22 ve F-35 kombinasyonunu andıran bir “çift savaşçı modeli” yaklaşımı anlamına geliyor.
Uçağın tasarımı, ağ merkezli harp ortamında elektronik harp, uydu bağlantısı, İHA’lar ve erken uyarı sistemleriyle koordineli çalışacak şekilde planlandı. Görsel olarak F-35’e benzese de, çift motorlu yapısı, farklı dikey stabilizatörleri ve motor çıkış yapılarıyla ondan ayrılıyor. Bazı uzmanlar, geliştirmenin ABD F-35 programından sızan verilerle hızlanmış olabileceğini iddia etse de, Çinli kaynaklar J-35’i tamamen yerli geliştirme olarak tanıtıyor.
Sonuç olarak J-35, Çin’in sadece askeri değil, aynı zamanda dış politika ve savunma ihracatı açısından da stratejik bir kartı haline geliyor.
