FIM-92 Stinger, modern savaş sahasında kısa menzilli hava savunmasının vazgeçilmezlerinden biri olarak öne çıkıyor. İlk olarak 1981 yılında Amerikan ordusunun hizmetine giren bu omuzdan ateşlenebilir hava savunma füzesi (MANPADS), yalnızca ABD’de değil, dünya genelinde 30’a yakın ülkede kullanılmaktadır. Başta Raytheon Missiles & Defense olmak üzere, Almanya’da Airbus Defence and Space ve Türkiye’de Roketsan tarafından da lisanslı olarak üretilmektedir.
Teknik Özellikleri ve Çalışma Prensibi
Stinger, pasif güdüm sistemine sahip, kızılötesi (IR) izleme teknolojisi ile çalışan bir füzedir. Füze hedefin motorundan çıkan ısıyı takip ederek yönlenir. Bazı modellerinde hem kızılötesi (IR) hem de morötesi (UV) dedektörler kullanılarak hedef ile aldatma fişekleri (flare) arasında ayrım yapılması sağlanır.
- Füze Uzunluğu: 1.52 metre
- Çapı: 70 mm
- Toplam Ağırlık (Fırlatma tüpü dahil): Yaklaşık 15.2 kg
- Azami Menzil: 4.800 m
- Azami İrtifa: 3.800 m
- Azami Hız: Mach 2.54 (yaklaşık 1.930 mph / 864 m/s)
Fırlatma anında küçük bir roket motoru füzeyi güvenli bir mesafeye fırlatır, ardından çift kademeli katı yakıtlı ana motor devreye girerek hedefe doğru yüksek hızda ilerler.
Kullanım Biçimi ve Destek Ekipmanları
Stinger füzesi bir kişi tarafından omuzdan ateşlenebilir ancak askerî standartlar, takım komutanı ve nişancı olmak üzere iki kişilik bir ekiple kullanılmasını öngörür. Füze ateşlenmeden önce, füzenin arayıcı başlığını soğutarak aktif hale getiren BCU (Battery Coolant Unit) adı verilen özel bir kartuş yerleştirilir. Bu kartuş yaklaşık 45 saniyelik güç ve soğutma sağlar.
Ayrıca dost-düşman ayrımı (IFF – Identification Friend or Foe) sistemine sahip olması, müttefik hava araçlarına karşı kazara saldırı riskini azaltır.
Varyantlar
FIM-92 Stinger serisi, yıllar içinde birçok teknik geliştirme ile güncellenmiştir:
- FIM-92A (Stinger Basic): İlk seri üretim modeli. Yalnızca IR arayıcıya sahipti.
- FIM-92B (Stinger POST): Dual dedektör (IR + UV) ile aldatıcı karşı önlemlere karşı daha dirençli.
- FIM-92C/D (Stinger RMP): Yeniden programlanabilir mikroişlemciye sahip. Farklı tehditlere karşı yazılımsal olarak güncellenebilir.
- FIM-92E (RMP Block I): 1995’ten itibaren dağıtıldı. Düşük ısı imzalı hedeflere karşı geliştirilmiş arayıcı başlığa sahip.
- FIM-92F: 2001 yazılım güncellemesi içeren versiyon.
- FIM-92G: FIM-92D’nin gelişmiş versiyonu.
Kullanım Alanları ve Taşıyıcı Platformlar
FIM-92 Stinger yalnızca bireysel omuzdan atışla değil; kara araçları ve hava araçlarına da entegre edilebilmektedir:
- M1097 Avenger ve M6 Linebacker gibi kara araçları
- Humvee entegre sistemleri
- Helikopter versiyonu: Air-to-Air Stinger (ATAS), döner kanatlı hava araçlarından havadan-havaya fırlatılabilir.
- Dronlarla entegre edilen versiyonları üzerinde de çalışmalar yapılmıştır.
Ayrıca, 1980’lerden itibaren ABD Donanması da gemilerin yakın savunması için bu sistemi kullanmıştır.
Modernizasyon ve Red Wasp Programı
2020’li yıllarda, sistemin bazı elektronik bileşenlerinin artık ticarî olarak bulunamaması nedeniyle üretim süreçleri yeniden tasarlanmaya başlamıştır. ABD Ordusu, FIM-92 Block I stoklarının 2030’a kadar hizmette kalmasını hedeflerken, daha ileri nesil bir sistem için geliştirme programı başlatmıştır.
Bu bağlamda Red Wasp adı verilen program, Stinger’ın gövdesi üzerinde katı yakıtlı ramjet entegrasyonunu içeriyor. Bu sayede menzil ciddi ölçüde artacak ve özellikle insansız hava sistemleri (UAS) gibi yeni nesil tehditlere karşı daha yüksek irtifalardan angajman imkânı doğacaktır.
Üretim ve Tedarik Güncellemeleri
- 2022 itibarıyla ABD, Ukrayna’ya gönderilen stokların yerine geçmesi için 1.468 adet Stinger füzesi sipariş etti.
- 2023’te Raytheon, üretimi aylık 60 füzeye çıkarmayı planladığını açıkladı.
- 2026 sonrası için üretilecek Stinger’lar, yeni nesil Dual Dedektör Sistemi ile donatılacak.
Kullanıcı Ülkeler
FIM-92 Stinger halen aşağıdaki ülkeler başta olmak üzere 30’dan fazla ülkenin envanterindedir:
- ABD
- Almanya
- Türkiye
- Ukrayna
- Güney Kore
- Finlandiya
- Tayvan
- Japonya
- İtalya
- Avustralya
- Yunanistan
- Norveç
FIM-92 Stinger, geçmişte Sovyet yapımı hava tehditlerine karşı Afgan direnişçileri tarafından başarıyla kullanılmasından, günümüzde insansız hava araçlarına karşı modern çatışmalarda hâlâ etkili bir silah olarak öne çıkmaktadır. Taşınabilirliği, hedef ayırt edebilme yeteneği, modüler yapısı ve yıllar içinde kazandığı teknolojik gelişmeler ile Stinger, 21. yüzyılda da kısa menzilli hava savunma alanında kritik bir rol oynamaya devam etmektedir. Yeni nesil Red Wasp gibi projelerle de bu rolün önümüzdeki yıllarda daha da gelişeceği öngörülmektedir.
